Độ tuổi đột quỵ ngày càng trẻ hóa. Trung bình, tỷ lệ người trẻ và người trung niên chiếm khoảng 30% tổng các ca đột quỵ.
Theo thống kê tại các bệnh viện, tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ tuổi trung bình tăng khoảng 2% mỗi năm, trong đó số nam giới cao gấp 4 lần nữ giới.
Thông tin từ Bệnh viện Đà Nẵng cho biết trong hơn một tuần qua liên tục tiếp nhận các ca đột quỵ. Trong đó, nhiều bệnh nhân trẻ (25-43 tuổi) đã mắc với các bệnh lý phình mạch não, dị dạng động tĩnh mạch não gây xuất huyết não.
Đó là trường hợp T.T.N.L. (38 tuổi, quê Quảng Ngãi) nhập viện cấp cứu trong tình trạng đau đầu đột ngột, dữ dội, ói mửa, tri giác lơ mơ, yếu liệt tay chân...
Ngay khi tiếp nhận cấp cứu, bệnh nhân được chỉ định chụp CT sọ não, phát hiện xuất huyết não nhiều ở bán cầu não trái. Chụp cắt lớp mạch máu CTA đã phát hiện dị dạng động tĩnh mạch não vùng thái dương đỉnh trái (vùng não chức năng về vận động tay chân cho nửa người bên phải và chi phối khả năng ngôn ngữ, diễn đạt, tư duy).
Lập tức, bệnh nhân được chuyển phẫu thuật bóc tách lấy toàn bộ búi dị dạng bằng kính vi phẫu suốt gần 6 giờ. Nhờ được xử lý kịp thời, sau phẫu thuật, bệnh nhân tỉnh, tiên liệu các chức năng phục hồi tốt.
Một trường hợp khác cũng vào Bệnh viện Đà Nẵng cấp cứu ngay sau đó là T.T.N. (39 tuổi, Q.Liên Chiểu, Đà Nẵng), trong tình trạng đau đầu, chóng mặt, nôn mửa.
Khi chụp CT sọ não phát hiện bất thường mạch máu não gây vỡ mạch máu, xuất huyết não. Tiếp tục chụp CTA, bác sĩ phát hiện túi phình động mạch cảnh trong trái đoạn mấu giường, là đoạn phẫu thuật khó tiếp cận.
Bệnh nhân nhanh chóng được hội chẩn đánh giá tình trạng và nguy cơ, đi đến quyết định phẫu thuật kẹp cổ túi phình vi phẫu thành công.
 |
| Độ tuổi đột quỵ ngày càng trẻ hóa. |
BS An Trí Dũng (khoa Ngoại thần kinh, Bệnh viện Đà Nẵng), cho biết các ca phình mạch não hay dị dạng mạch máu não thường khó xác định nguyên nhân cũng như nhóm tuổi. Nếu chúng ta phát hiện nguy cơ và được tầm soát trước đó để xác định điểm dị dạng mạch não, hay các vấn đề huyết áp, tim mạch khác cũng có thể ngăn chặn…
Tuy nhiên, BS Trí Dũng nhấn mạnh nhiều người hay đau đầu, cứ nghĩ mình rối loạn tiền đình hay thiếu máu não, dẫn đến điều trị không đúng cách, không dứt bệnh.
“Những trường hợp phình mạch não thường bắt đầu với những triệu chứng như vậy. 80% những ca phình mạch não đến viện trong tình trạng đã vỡ. Bệnh nhân cần được khám, tầm soát chuyên khoa, tiến hành chụp chiếu để phát hiện bệnh”, BS Dũng chia sẻ.
Cũng theo BS Dũng, vị trí vỡ xuất huyết gây đột quỵ não, khiến bệnh nhân thấy đau đầu đột ngột, dữ dội, chóng mặt, ói mửa, nhiều trường hợp uống thuốc giảm đau không tác dụng… Thường chỉ 20% là được tầm soát (chụp CT mạch não, chụp MRI mạch não đánh giá các nguy cơ từ những vị trí đau đầu) lúc chưa vỡ.
Tại khoa Đột quỵ , Bệnh viện Đà Nẵng, BS Dương Quang Hải cho biết trong hơn 50 ca đột quỵ đang điều trị thì có 1/5 là xuất huyết não và nhiều ca dưới 45 tuổi.
Tương tự tại Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, theo thống kê khoảng 10% ca nhập viện là bệnh nhân trẻ (dưới 44 tuổi), thậm chí có ca mới chỉ 14 tuổi.
Thống kê tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (Hà Nội), khoảng 25% ca đột quỵ xảy ra ở những người trẻ tuổi, với mức tăng gần 50% trong vòng 12 năm qua.
PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, cho biết khác với người lớn tuổi, đột quỵ thường do tình trạng xơ vữa, hẹp mạch máu não hoặc tăng huyết áp, đột quỵ ở người trẻ thường xảy ra đột ngột và có căn nguyên khác biệt.
Theo đó, nguyên nhân người trẻ bị đột quỵ có thể do dị dạng mạch máu não - các bất thường về giải phẫu của mạch máu não (phình động mạch não, thông động tĩnh mạch, u mạch, bệnh Moya moya).
Nguyên nhân tiếp theo là người trẻ mắc các bệnh lý tim mạch như rối loạn nhịp tim, bệnh van tim gây hình thành huyết khối trong các buồng tim, bệnh lý về đông máu (thường là các biểu hiện tăng đông do thiếu các yếu tố như Protein S, Protein C và Antithrombin III).
“Một số trường hợp người trẻ bị đột quỵ là do các bệnh lý tăng đông mắc phải hoặc bệnh nhân có gene gây tình trạng tăng đông máu”, PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu nói.
Ông cho rằng có những trường hợp có biểu hiện khởi phát ban đầu bằng những cơn đau đầu dữ dội, nôn, gáy cứng, nhìn mờ, đi vệ sinh không tự chủ, hoặc cá biệt có bệnh nhân mất ý thức, hôn mê ngay từ đầu.
“Khi có các biểu hiện trên, người bệnh và gia đình cần bình tĩnh, gọi ngay cấp cứu hoặc bệnh viện gần nhất có khả năng điều trị tai biến mạch máu não, vận chuyển người bệnh an toàn và sớm nhất có thể.
Không tự ý dùng các mẹo dân gian như cạo gió, chích máu 10 đầu ngón tay, một số loại thuốc đột quỵ truyền miệng hoặc được quảng cáo”, PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu nhấn mạnh.
Mặc dù nhiều người may mắn sống sót sau cơn đột quỵ, họ vẫn phải chịu các di chứng nặng nề, thậm chí là mất khả năng lao động, tạo ra gánh nặng cho gia đình và xã hội.
Do đó, PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu cho rằng dự phòng đột quỵ ở người trẻ bằng các biện pháp chung là kiểm soát các bệnh lý nền như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, bệnh van tim; thay đổi lối sống bằng bỏ thuốc lá, hạn chế rượu, bia; tăng cường vận động thể thao; tránh bị lạnh đột ngột và căng thẳng.
Những người có nguy cơ cao như đau đầu dai dẳng, huyết áp dao động, tiền sử gia đình nhiều người đột quỵ có thể làm thêm các thăm khám chuyên khoa thần kinh, tim mạch, chụp phim sọ não - mạch não nhằm phát hiện các dị dạng mạch máu não chưa có triệu chứng.
Nếu có dấu hiệu bất thường dù là nhỏ nhất như đau đầu khác thường, đánh trống ngực liên hồi hay đơn giản như huyết áp tăng, bạn cần tư vấn bác sĩ chuyên khoa càng sớm càng tốt.
