Theo kết luận của Cục Phát thanh Truyền hình & Thông tin điện tử (PTTH&TTĐT), Bộ Thông tin & Truyền thông (TTTT), TikTok có 6 vi phạm khi hoạt động tại Việt Nam. Một số vi phạm có thể kể đến là không kiểm soát hiệu quả tin giả, sử dụng thuật toán để phát tán nội dung câu view bất chấp độc hại, không kiểm duyệt cẩn thận nội dung vi phạm bản quyền…
Tin giả, nội dung độc hại không phải vấn đề của riêng TikTok Việt Nam. Nhiều nước trên thế giới đã có quy định nghiêm ngặt về việc chia sẻ nội dung độc hại, không chỉ cho TikTok mà còn áp dụng với nhiều mạng xã hội phổ biến.
Chính sách xử lý tin giả tại một số quốc gia
Trả lời Zing, TS Nguyễn Văn Thăng Long, giảng viên ngành Truyền thông chuyên nghiệp, Đại học RMIT Việt Nam, cho biết do tâm lý FOMO (sợ bỏ lỡ), nhiều người thích chia sẻ thông tin mà không cần quan tâm nguồn gốc, hoặc chỉ tương tác cho vui mà không nghĩ đến hậu quả. Do đó, nhiều nước đã có cách quản lý, kiểm soát thông tin được chia sẻ trên mạng xã hội.
“Tại các nước trong khu vực Đông Nam Á như Singapore, Thái Lan hay Indonesia, chính phủ có những quy định rất nghiêm ngặt về việc chia sẻ thông tin trên mạng xã hội”, TS Nguyễn Văn Thăng Long nói thêm.
 |
| Một video chứa nội dung khiêu dâm của TikTok tại Việt Nam. Ảnh: Hoàng Nam. |
Ở Singapore, các nền tảng Internet, bao gồm mạng xã hội được yêu cầu có đội ngũ can thiệp để kịp thời hạn chế tin giả, thông qua kiểm soát những tin tức lan truyền nhanh chóng.
Nếu không kịp ngăn chặn tin giả lan truyền trong thời gian dài hoặc vi phạm nghiêm trọng, các nền tảng có thể đối diện khoản phạt lên đến 750.000 USD, sẽ bị cân nhắc rút giấy phép kinh doanh. Riêng cá nhân đăng bài được yêu cầu cải chính, chỉnh sửa nhưng không chấp hành có thể bị phạt 150.000 USD, ngồi tù tối đa 10 năm nếu thông tin ảnh hưởng nghiêm trọng.
Trong khi đó, Ủy ban Bầu cử Thái Lan đã hợp tác với TikTok để chia sẻ thông tin chuẩn xác về cuộc tổng tuyển cử năm 2023, từ đó xử lý tất cả thông tin sai lệch, bôi nhọ ứng viên và chiến dịch tranh cử của các chính đảng.
Chính quyền Indonesia cũng có bộ luật rất nghiêm khắc nhằm quản lý nội dung khiêu dâm, báng bổ tôn giáo trên mạng xã hội. Các nền tảng không kiểm soát nghiêm túc có thể bị cấm tại đất nước này.
Tại Australia, những công ty có thể đối mặt khoản phạt lên đến 10% doanh thu hàng năm trên toàn cầu, trong khi các giám đốc điều hành có thể bị kết án 3 năm tù nếu không xóa ảnh, video có nội dung khủng bố, gây hại cho cộng đồng.
 |
| Shou Zi Chew, CEO TikTok. Ảnh: New York Times. |
Từ năm 2018, Liên minh châu Âu (EU) đã thông qua Quy tắc Thực hành Thông tin sai lệch (COP - Code of Practice on Disinformation) nhằm yêu cầu các công ty Internet và mạng xã hội ngăn chặn tin giả, tài khoản giả mạo, deepfake lừa đảo và lan truyền thông tin sai lệch.
Những quốc gia thành viên EU cũng ban hành quy định riêng về quản lý nội dung xấu. Tại Đức, các mạng xã hội được yêu cầu xóa bỏ nội dung kích động thù địch, khiêu dâm, khủng bố và lan truyền tin giả trong 24 giờ. Nếu không tuân thủ và gây hậu quả nghiêm trọng, các nền tảng có thể bị phạt lên đến 54,5 triệu USD.
Nhiều chính phủ hầu hết muốn loại bỏ TikTok
Với TikTok, những video ngắn với nội dung phong phú, hiệu ứng hình ảnh bắt mắt, âm nhạc sôi động có thể thu hút nhiều đối tượng khác nhau, trong đó có trẻ em.
Nếu không được quản lý chặt chẽ, tình trạng trẻ em “nghiện” TikTok hoàn toàn có thể xảy ra, thậm chí gây ảnh hưởng lớn nếu xem phải nội dung độc hại, không phù hợp lứa tuổi.
Theo TS Nguyễn Văn Thăng Long, nhiều nước đã dán nhãn nội dung giải trí nhằm kiểm soát hình ảnh, video không phù hợp cho trẻ em. Các mạng xã hội lớn như Facebook hay YouTube cũng dán nhãn, tăng cường giám sát nội dung do người dùng đăng tải. Tuy nhiên, vấn đề này chưa được xử lý nghiêm túc tại TikTok.
“Dù có tính năng dán nhãn nội dung và TikTok đã dán nhãn nội dung chính trị do chính phủ đăng tải, can thiệp hoặc quảng cáo, mạng xã hội này không có chính sách dán nhãn nội dung trưởng thành hoặc không phù hợp cho trẻ em”, TS Nguyễn Văn Thăng Long cho biết.
 |
| Màn hình TikTok trên kho ứng dụng App Store. Ảnh: Bloomberg. |
Hiện tại, TikTok chỉ triển khai hệ thống xếp hạng nội dung cho độ tuổi trưởng thành để ngăn trẻ em xem video không phù hợp. Nền tảng này sẽ lưu ý các video chứa “chủ đề người lớn hoặc phức tạp” để gán “điểm trưởng thành”.
“Chính vì sự chưa rõ ràng trong dán nhãn tin tức, những vụ kiện và chế tài dành cho TikTok đã xảy ra tại nhiều quốc gia”, giảng viên Đại học RMIT Việt Nam nhận định.
Tại Anh, TikTok từng đối mặt vụ kiện về quyền riêng tư của hàng triệu trẻ em, khiến nền tảng bị phạt 15,9 triệu USD. Chính quyền Indonesia cũng từng cấm nền tảng này một thời gian với cáo buộc không ngăn chặn nội dung khiêu dâm và báng bổ tôn giáo.
Điều đó khiến TikTok phải xóa tất cả nội dung tiêu cực, đồng thời lập thêm đội ngũ kiểm duyệt, hợp tác với chính phủ Indonesia để quản lý nội dung, tăng cường cơ chế bảo mật, đặt ra hạn chế bổ sung với người dùng 14-18 tuổi.
“Các chính phủ đã có nhiều động thái phản ánh tác động tiêu cực của TikTok lên nhận thức và sức khỏe tinh thần của trẻ em. Tuy nhiên, nhiều nước hầu hết có định hướng muốn loại bỏ triệt để ứng dụng, nên không đưa ra đề xuất dán nhãn hay can thiệp nội dung cho trẻ em”, TS Nguyễn Văn Thăng Long nhận định.
Những chiếc bẫy vô hình trên mạng xã hội
Cuốn sách Vũ trụ kĩ thuật số của giáo sư Kim Sang Kyun đã đi sâu phân tích, mổ xẻ một cách tường tận, những tác động các thiết bị thông minh, thế giới ảo và mạng xã hội trong cuộc sống hiện đại.
