Trước nhiều ý kiến trái chiều trong chủ trương thí điểm bỏ biên chế giáo viên, Bộ trưởng GD&ĐT Phùng xuân Nhạ cho biết thời gian qua việc tự chủ chỉ được bàn đến nhiều ở giáo dục đại học, chưa đề cập ở giáo dục phổ thông.
Từ băn khoăn này, khi xây dựng nghị định tự chủ các đơn vị sự nghiệp công lập ngành giáo dục, Bộ GD&ĐT đã phải tách thành hai, một nghị định cho giáo dục đại học và một nghị định dành cho giáo dục phổ thông. Ở giáo dục phổ thông, tự chủ chính là phân cấp, phân quyền cho các cơ sở giáo dục, bao gồm tự chủ về nhiệm vụ và tự chủ về nhân sự.
Về nhiệm vụ, các trường đã được phân quyền rồi nhưng thực tế chưa chủ động. Nếu không phân cấp cho các trường mạnh hơn nữa, vai trò chủ động của nhà trường và tính linh hoạt của thầy cô giáo chắc chắn sẽ mờ nhạt và khó tránh khỏi việc các cấp quản lý như sở, phòng can thiệp vào nhiệm vụ chuyên môn cũng như nhiều hoạt động khác của trường.
Về tổ chức bộ máy và nhân sự, đây là vấn đề thiếu tự chủ nhất hiện nay ở các nhà trường. Các trường mới là nơi có nhu cầu tuyển dụng, biết rõ số lượng giáo viên thừa thiếu nhưng lại bị động trong khâu tuyển dụng.
 |
| Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ. Ảnh: Bộ GD&ĐT. |
Việc tuyển dụng thường do UBND huyện hay sở GD&ĐT đảm nhiệm theo kế hoạch biên chế chung, thậm chí tuyển gộp rồi phân về cho các trường. Điều đó dẫn đến hiện tượng vênh về chuyên môn, thừa thiếu cục bộ, gây ra khó khăn cho các trường.
Theo Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, nâng cao chất lượng giáo dục phải bắt đầu từ đội ngũ giáo viên, muốn thu hút và giữ chân được thầy cô giỏi cần có chế độ đãi ngộ lớn. Chúng ta cứ giữ mãi định biên như hiện nay sẽ khó tạo ra động lực cho những người tâm huyết và lâu dài khó tạo được đột phá cho quá trình đổi mới giáo dục.
“Đã tới lúc phải đẩy mạnh tiến trình cho các trường tự chủ trong việc tuyển dụng giáo viên, đánh giá cán bộ, tiến tới thí điểm chế độ hợp đồng lao động đối với giáo viên. Mọi thay đổi hay đổi mới của ngành đều phải hướng tới mục đích tốt hơn hiện tại. Vấn đề sâu xa chúng ta đang giải quyết là thu nhập, môi trường làm việc, tạo động lực tinh thần cho giáo viên để họ thấy lao động của mình được coi trọng xứng đáng”, ông Nhạ khẳng định.
Theo Bộ trưởng GD&ĐT, để xóa bỏ được quan niệm về biên chế với sự ổn định lâu dài trong đội ngũ giáo viên không phải việc có thể làm được ngay. Nhưng điều này tạo ra một lối suy nghĩ khác, đó là coi năng lực, trình độ là yếu tố quan trọng nhất. Giáo viên tự tin vào năng lực làm việc để khẳng định dù không dạy ở trường này có thể dạy ở trường khác, tạo ra thị trường lao động thực sự, trong đó chất lượng là thước đo hàng đầu. Năng lực của giáo viên được thể hiện qua thu nhập.
Bước đầu, sự thay đổi này sẽ có tác động nhiều chiều đến đội ngũ giáo viên, sẽ có người đồng thuận, ý kiến băn khoăn, thậm chí là phản đối. Nhưng về lâu dài, việc chuyển sang chế độ hợp đồng đối với giáo viên là cần thiết để từng bước cải thiện thu nhập, nâng cao chất lượng đội ngũ gắn liền quá trình đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục.
Người đứng đầu ngành giáo dục khẳng định đây là vấn đề có thể tác động đến hơn một triệu thầy cô giáo. Vì vậy, bộ sẽ nghiên cứu kỹ, từng bước thí điểm để có lộ trình hài hòa chứ không phải cùng lúc toàn ngành chuyển từ công chức, viên chức sang chế độ hợp đồng.
Bộ GD&ĐT sẽ thí điểm ở những nơi có điều kiện như một số trường phổ thông có thương hiệu. Hiện tại, việc này trong giai đoạn xem xét, tính toán của ngành.
