Tất nhiên không phải bây giờ nghệ sĩ da đen mới được công nhận ở Hollywood. Trong các màu da khác ngoài da trắng ở Hollywood, nghệ sĩ da đen vẫn vượt trội hơn cả nhờ diễn xuất đầy năng lượng của họ. Viện Hàn lâm Điện ảnh Mỹ từng trao giải Oscar Nữ diễn viên phụ cho Hattie McDaniel (vai bà vú trong Gone with the Wind) từ năm 1940.
Thập niên 1950 và 1960 chứng kiến sự tỏa sáng của huyền thoại Sidney Poitier trong một loạt phim ăn khách. Ông nhận giải Oscar Nam diễn viên chính xuất sắc nhất vào năm 1964 với phim Lilies on the Field.
Sự tỏa sáng mạnh mẽ của nghệ sĩ da đen bắt đầu từ thập niên 1990 hay những năm 2000 với sự xuất hiện của một loạt ngôi sao tên tuổi. Phía nam giới có Morgan Freeman, Denzel Washington, Samuel L. Jackson, Will Smith, Forest Whitaker, Jamie Foxx...
Về những người phụ nữ, không thể không nhắc đến Oprah Winfrey, Angela Bassett, Queen Latifah, Halle Berry, Viola Davis, Octavia Spencer... Đó đều là những người từng được đề cử hay đoạt giải Oscar.
Ngoài ra, Will Smith, Denzel Washington, Chris Rock... là những ngôi sao da đen từng được trả cát xê lên đến 20 triệu USD/phim bom tấn.
Khiến người da trắng phải nể phục
Trong giới đạo diễn và biên kịch, những tên tuổi da màu được công nhận có thể kể đến Spike Lee và John Singleton, 2 trong số ít đạo diễn, biên kịch da đen được đề cử Oscar từ thập niên 90.
John Singleton trở thành đạo diễn da đen đầu tiên và đạo diễn trẻ nhất trong lịch sử (năm anh 24 tuổi) được đề cử Oscar với phim Boyz n the Hood (1992).
Trong những năm gần đây, đặc biệt là trong 2 nhiệm kỳ tổng thống của Barack Obama, số lượng nghệ sĩ da đen trong lĩnh vực sáng tạo của Hollywood càng ngày càng vượt trội và tiếng nói của họ trong ngành công nghiệp điện ảnh ngày càng mạnh mẽ.
 |
| Nam diễn viên da màu Chadwick Boseman trên trang bìa tạp chí Time. Ảnh: Time. |
Chỉ trong vòng 3 năm, hai bộ phim có nhân vật chính là da đen và do đạo diễn da đen thực hiện lần lượt đoạt giải Oscar Phim hay nhất là 12 Years a Slave (2014) của đạo diễn da đen Steve McQueen và Moonlight (2017) của đạo diễn Barry Jenkins.
Năm nay, Jordan Peele trở thành đạo diễn da đen thứ 5 trong lịch sử 90 năm của Oscar được đề cử ở hạng mục đạo diễn. Hơn thế nữa, chàng đạo diễn vốn xuất thân là một diễn viên hài ít tiếng tăm nhận một lúc 3 đề cử Oscar ở các hạng mục quan trọng nhất là phim, đạo diễn và biên kịch xuất sắc nhất nhờ Get Out.
Đó là hiện tượng điện ảnh được nhắc đến nhiều nhất trong năm 2017 không chỉ về doanh thu mà còn cả tài năng châm biếm tuyệt vời. Trong lịch sử 90 năm của Oscar, mới chỉ có 3 nhà làm phim nhận được một lúc 3 đề cử quan trọng này trong một mùa giải là Warren Beatty (năm 1982 với phim Reds), James L. Brooks (năm 1984 với Terms of Endearment) và bây giờ là Jordan Peele với Get Out.
Nhưng năm 2017 vừa qua không chỉ có Moonlight hay Get Out khiến người da đen tự hào và khiến người da trắng phải nể phục. Tại mùa giải Oscar 2017, bên cạnh Moonlight, bộ phim Hidden Figures kể về 3 phụ nữ da đen làm việc cho NASA giành 3 đề cử Oscar, trở thành phim được đề cử Oscar Phim hay nhất ăn khách nhất tại Bắc Mỹ (cao hơn cả La La Land).
Trong mùa phim hè vừa qua, bộ phim hài Girls Trip kể về chuyến hành trình kết nối lại tình bạn của bốn người phụ nữ da đen, một kiểu Hangover của phái nữ chiến thắng giòn giã với doanh thu 140 triệu USD so với mức kinh phí 19 triệu USD sản xuất.
Hình ảnh tích cực hơn
Nhưng không chỉ là giải thưởng và doanh thu, hình ảnh của người da đen trong phim ảnh ngày càng được cải thiện theo hướng tích cực hơn. Trước đây người da đen trong phim Hollywood nếu không phải là nô lệ thì cũng là người giúp việc cho người da trắng.
Họ nếu không chịu cảnh bị bóc lột cùng cực, thân phận thấp hèn dưới đáy xã hội thì cũng bị phân biệt, kì thị chủng tộc, bị người da trắng coi khinh.
Các bộ phim về người da đen được đề cử hay đoạt giải Oscar trước đây như The Color Purple (1985), Do the Right Thing (1990), Boyz n the Hood (1992), Monster’s Ball (2002), Precious (2010), The Help (2012), 12 Years a Slave (2014)... đều đề cập đến thân phận thấp bé và chịu cảnh phân biệt chủng tộc của người da đen trong quá khứ hay thậm chí ở thời hiện tại.
 |
| Hidden Figures kể về những người phụ nữ da đen thành công trong xã hội Mỹ. Ảnh: 20th Century Fox. |
Thế nhưng, những điều đó đã dần dần được thay đổi. Moonlight là câu chuyện của một chàng trai da màu đồng tính lớn lên trong nghèo khổ và chịu nhiều thiệt thòi. Nhưng bộ phim của Barry Jenkins hướng đến chiều sâu nội tâm và quá trình trưởng thành của anh ta nhiều hơn là mô tả thân phận xã hội nhỏ bé.
Trong Hidden Figures, ba người phụ nữ da đen có những đóng góp quan trọng cho NASA trong những tham vọng chinh phục không gian của nước Mỹ trong những năm 60.
Janelle Monáe, một trong 3 diễn viên chính (cùng với Taraji P. Henson và Octavia Spencer) phát biểu rằng đây là lần đầu tiên cô thấy hình ảnh phụ nữ da đen trong phim của Hollywood không phải là người nô lệ, người giúp việc hay những kẻ dưới đáy xã hội.
Ngược lại, họ còn đóng những vai trò quan trọng như nhà toán học hay khoa học và có tác động đến thành công của NASA trong chinh phục vũ trụ.
Trong bộ phim hài ăn khách Girls Trip, 4 nhân vật da đen (do Regina Hall, Queen Latifah, Jada Pinkett Smith và Tiffany Haddish đóng) đều là những người phụ nữ thành đạt, tự tin và có vai vế trong xã hội.
Thậm chí Regina Hall còn đóng vai một nhà văn ăn khách, người có sức ảnh hưởng lớn đến công chúng và có trợ lý là một phụ nữ da trắng (Kate Walsh đóng).
Bộ phim hài có cùng chủ đề với Rough Night (đều kể về cuộc tái hợp của 4 người bạn từ thời sinh viên). Dù phát hành sau, Girls Trip vượt qua bộ phim của ngôi sao da trắng Scarlett Johansson về mọi mặt, từ kịch bản đến khả năng dẫn dắt câu chuyện và đặc biệt là nguồn năng lượng tuyệt vời tỏa ra từ các nhân vật nữ.
Get Out - bộ phim trở thành một “siêu hiện tượng” của năm (kinh phí 4,5 triệu USD, thu về 255 triệu USD, nhận 4 đề cử Oscar) - thì để cho một nam nhân vật da đen thân cô thế cô lọt vào bẫy của người da trắng, nhưng xoay ngược tình thế và giết sạch những kẻ da trắng nham hiểm trong tiếng vỗ tay tán thưởng của khán giả cả da đen lẫn... da trắng.
Nguồn năng lượng mạnh mẽ
Bàn tròn của tờ Hollywood Reporter mới đây quy tụ 4 nhà làm phim người Mỹ gốc Phi được đề cử Oscar cho hạng mục đạo diễn trong suốt 90 năm qua, gồm John Singleton (được đề cử năm 1993 với Boyz n the Hood), Lee Daniels (đề cử năm 2010 với Precious), Barry Jenkins (năm 2017 với Moonlight) và Jordan Peele (năm nay với Get Out).
Cả 4 nhà làm phim này đều thừa nhận đã có một cuộc thay đổi thực sự về hình ảnh của nhân vật người da đen trong phim ở Hollywood, nhìn cả ở góc độ chủng tộc, chính trị lẫn xã hội.
 |
| Get Out là hiện tượng điện ảnh của năm 2017. Ảnh: Universal. |
Tiếng nói ngày càng mạnh mẽ của những nhà làm phim Mỹ gốc Phi đang tỏa ra một thứ năng lượng và khẳng định vị thế, quyền lực của họ trong ngành công nghiệp điện ảnh. Điều đó càng được chứng thực hơn bao giờ hết với hiện tượng Black Panther mới đây.
Hình ảnh siêu anh hùng da đen và đất nước châu Phi (giả tưởng) trong phim khiến hầu hết giới phê bình và người xem đều vỗ tay tán thưởng. Tính hết ngày 25/2, Black Panther đã vượt mốc 700 triệu USD trên thị trường quốc tế.
Black Panther trở thành phim siêu anh hùng của Marvel có tốc độ kiếm tiền nhanh nhất, thậm chí vượt cả The Avengers, bom tấn quy tụ hầu hết các siêu anh hùng của Marvel. Đây là điều không ai có thể dự đoán được.
“Chưa bao giờ tôi thấy có nhiều người da đen trên trường quay đến vậy. Đó là một cột mốc có tính lịch sử của người da đen trên màn ảnh và chúng tôi tự hào là một phần của lịch sử đó”, nữ diễn viên Lupita Nyong’o khẳng định đầy tự hào.
Lupita Nyong’o là người từng đoạt giải Oscar Nữ diễn viên phụ nhờ 12 Years a Slave với vai một nhân vật nô lệ. Ở Black Panther, cô đóng vai Nakia, một nữ điệp viên da đen thông minh, gan dạ và người tình của vua T’Challa.
Lupita Nyong’o là một trong những tài năng nổi bật của tầng lớp nghệ sĩ da đen tại Hollywood thuộc thế hệ mới. Họ đang ngày càng chứng tỏ sức ảnh hưởng mạnh mẽ nhờ nguồn năng lượng trẻ trung của mình, tiếp nối các nghệ sĩ da đen huyền thoại thế hệ trước.
