Nói tới dòng phim siêu anh hùng ở thời điểm hiện tại, không ai có thể phủ nhận vị thế thống trị của “thế giới điện ảnh” siêu anh hùng đến từ Marvel Studios và Disney với những thành công liên tiếp cả về doanh thu lẫn nghệ thuật.
Tuy nhiên xuyên suốt lịch sử phát triển của truyện tranh nước Mỹ, có lẽ hai tên tuổi sở hữu sức sống bền vững và đáng nhớ nhất vẫn là Superman - Siêu Nhân và Batman - Người Dơi, hai nhân vật cùng thuộc DC Comics.
Cuộc đối đầu mang tính lịch sử trên màn ảnh
Ngay cả đối với dòng phim điện ảnh siêu anh hùng thì Superman (1978) và Batman (1989) cũng được coi là những tác phẩm mở đường, giúp thể loại có được vị thế và thành công như thời điểm hiện tại.
 |
| Lần đầu tiên trong lịch sử điện ảnh, khán giả được chứng kiến Batman và Superman cùng nhau xuất hiện trên màn ảnh rộng, ở thế đối đầu nhau. Ảnh: Warner Bros. |
Bởi thế mà dự án siêu bom tấn Batman v Superman: Dawn of Justice năm nay của đạo diễn Zack Snyder được dư luận đặc biệt quan tâm, bởi đây mới là lần đầu tiên trong lịch sử, Người Dơi và Siêu Nhân cùng xuất hiện, thậm chí là đối đầu nhau, trong một tác phẩm điện ảnh.
Tiếp nối cuộc chiến mang tính hủy diệt giữa Superman (Henry Cavill) và Tướng Zod (Michael Shannon) trong Man of Steel (2013), Batman v Superman: Dawn of Justice là câu chuyện về sự đối đầu giữa Superman và Batman (Ben Affleck) - người phải chứng kiến những hậu quả tàn khốc mà Siêu Nhân để lại trên thành phố Metropolis.
Mâu thuẫn giữa một siêu anh hùng của bóng tối với những cảm xúc và sức mạnh rất con người là Batman, và một siêu anh hùng có nguồn gốc ngoài hành tinh với những quyền năng mang hơi hướm Chúa trời là Superman, còn trở nên sâu sắc hơn khi có thêm “chất xúc tác” là những mưu mô quỷ quyệt, lạnh lùng đến vô nhân tính của Lex Luthor (Jesse Eissenberg).
Sự xuất hiện của nữ siêu anh hùng Wonder Woman (Gal Gadot) càng khiến câu chuyện trở nên phức tạp. Còn Lex Luthor bằng mọi thủ đoạn đã nắm trong tay thứ “vũ khí tối thượng” mà gã cho là có thể giúp mình đánh bại Superman.
Sự sáng tạo về mặt hình ảnh của Zack Snyder
Tuy phong độ làm phim không phải lúc nào cũng ổn định, nhưng các bộ phim của Zack Snyder luôn có một thế mạnh không ai có thể phủ nhận: đó là phần quay phim và kỹ xảo hình ảnh đặc sắc, giàu cảm xúc, mang tính hình tượng cao. Cùng với người cộng sự thân thiết là nhà quay phim Larry Fong, Zack Snyder mang tới cho khán giả nhiều bữa tiệc “mãn nhãn” như 300 (2006), Watchmen (2009) hay Sucker Punch (2011).
 |
| Ở Batman v Superman, đạo diễn Zack Snyder tiếp tục có sự hỗ trợ của nhà quay phim Larry Fong trong việc tạo ra những khung hình mãn nhãn, giàu cảm xúc. Ảnh: Warner Bros. |
Với Batman v Superman, bộ đôi Snyder - Fong tiếp tục không phụ sự chờ đợi của người hâm mộ khi tạo ra một tác phẩm đáng nhớ về mặt hình ảnh. Tạo hình gai góc, khỏe khoắn của các nhân vật đặt trong bối cảnh ảm đạm, lạnh lẽo của đô thành Metropolis giúp tạo cho bộ phim mới không khí thâm trầm, giàu cảm xúc, hoàn toàn khác biệt so với đa số phim siêu anh hùng ra mắt trong thời gian gần đây.
Sức sáng tạo về mặt hình ảnh là một thế mạnh, nhưng cũng lại chính là điểm yếu của Zack Snyder khi một số phim của ông như Watchmen hay Sucker Punch bị chỉ trích là quá lạm dụng các hình ảnh mang tính biểu tượng mà bỏ qua việc kết nối các hình ảnh rời rạc ấy vào nội dung phim, qua đó khiến cảm xúc người xem bị đứt đoạn.
Có cảm giác ở phần đầu của Batman v Superman, Snyder vẫn chưa thoát ra được khỏi lối mòn ấy khi ông lồng rất nhiều phân đoạn so sánh Superman với hình ảnh Chúa trời siêu nhiên, và đặc tả những xung đột tình cảm tràn ngập trong tâm trí Batman. Nếu đứng riêng rẽ thì đây là những phân đoạn đẹp, mang tính điện ảnh cao. Nhưng chúng lại cắt ngang nhịp phim dồn dập và đôi khi khiến khán giả thấy hụt hẫng vì phải xem quá nhiều những hình ảnh “phim trong phim” kiểu như vậy.
Tuy nhiên, càng về cuối, mạch phim và mạch hình ảnh của Batman v Superman càng trở nên nhịp nhàng hơn với trường đoạn cao trào là cuộc đấu sức và đấu trí quyết liệt giữa bộ ba Superman - Batman - Wonder Woman với một kẻ thù mang sức mạnh phi thường.
 |
| Sau phần đầu phim khá chuệch choạc, nhịp phim của Batman v Superman trở nên nhịp nhàng và giàu kịch tính hơn ở đoạn cuối. Ảnh: Warner Bros. |
Trận giao đấu được Zack Snyder khắc họa bằng những cảnh quay sáng tạo, bạo liệt đến chóng mặt, nhưng vẫn đủ độ sắc sảo, chân thực, và giúp khán giả cảm nhận được hết vẻ đẹp của tác phẩm. Nhịp phim nhanh, dồn dập, giàu cảm xúc ở đoạn cuối của Batman v Superman còn có sự đóng góp rất lớn của phần nhạc phim xuất sắc đến từ hai nhạc sĩ Hans Zimmer (người soạn nhạc cho bộ ba phim Batman của Christopher Nolan) và Junkie XL (tác giả âm nhạc của bộ phim hành động Mad Max: Fury Road).
Nếu chỉ xét riêng phần hình ảnh đầy ấn tượng và những nốt nhạc bi tráng, đậm chất anh hùng ca ấy, Batman v Superman hoàn toàn xứng đáng là đại diện mới cho Warner Bros. và DC Comics trong cuộc cạnh tranh thực hiện phim siêu anh hùng với Disney và Marvel Studios.
Tham vọng quá lớn của Warner Bros. và DC
Dù có xuất sắc đến mấy về mặt kỹ thuật, thì một bộ phim siêu anh hùng chỉ có thể thực sự thành công nếu các nhân vật trong phim được khắc họa đậm nét, có chiều sâu, đi vào lòng khán giả. Có thể nói về khía cạnh đó, Batman v Superman chưa thực sự thành công.
Cốt truyện dàn trải đã khiến tuyến nhân vật, ngoại trừ bộ đôi Batman và Superman, không có thời gian để tạo dựng hình ảnh và cá tính riêng. Có lẽ đây cũng là điều bất khả kháng đối với đạo diễn Zack Snyder khi bộ phim mang tham vọng quá lớn của Warner Bros.: vừa phải xây dựng được hình ảnh mới cho hai siêu anh hùng có vị trí quan trọng bậc nhất của lịch sử truyện tranh nước Mỹ, vừa phải kiến tạo được nền móng cho một “thế giới điện ảnh” mới của các siêu anh hùng DC Comics qua việc giới thiệu những cái tên vốn chưa từng xuất hiện trên màn ảnh rộng như Doomsday (Robin Atkin Downes), Aquaman (Jason Momoa), hay Flash (Ezra Miller).
 |
| Phải gánh vác quá nhiều nhiệm vụ, Batman v Superman sở hữu phần cốt truyện dàn trải. Hậu quả là các nhân vật trong phim chưa được khắc họa đồng đều. Ảnh: Warner Bros. |
Hơn thế, vì xuất phát chậm hơn Disney và Marvel trong việc xây dựng “thế giới điện ảnh” (movieverse), Warner Bros. còn cần Batman v Superman phải lập tức gây tiếng vang lớn cả về doanh thu lẫn chất lượng nghệ thuật. Do đó, sức ép dành cho Zack Snyder và đoàn làm phim còn là phải cân bằng được tính giải trí với chiều sâu về nội dung và nhân vật.
Ngần ấy yếu tố đã khiến nhiều nhân vật trong Batman v Superman, dù được thể hiện bởi dàn diễn viên tên tuổi với tài năng thực sự, lại xuất hiện mờ nhạt và bị động. Đó là nữ phóng viên Lois Lane (Amy Adams), lão quản gia Alfred của nhà Wayne (Jeremy Irons). Tệ hơn, một số nhân vật lại được phát triển theo chiều hướng thái quá, có thể gây khó chịu cho người xem như Tổng biên tập tờ Daily Planet Perry White (Laurence Fishburne), hay Lex Luthor.
Được coi là một trong những nhân vật siêu phản diện (supervillain) đáng nhớ nhất của DC Comics, Lex Luthor ở Batman v Superman, tuy vẫn giữ được nét mưu mô, quỷ quyệt cần có của “đối thủ số một dành cho Siêu Nhân”, nhưng cách diễn dị biệt, lên gân với những câu thoại mang quá nhiều tính biểu tượng lặp đi lặp lại từ đầu tới cuối phim của tài tử Jesse Eisenberg, đã xóa nhòa hoàn toàn chiều sâu trí tuệ và sự đa diện về mặt tính cách của nhân vật.
 |
| Jesse Eisenberg là một lựa chọn thú vị dành cho nhân vật phản diện Lex Luthor. Nhưng cách mà tài tử thể hiện siêu ác nhân hẳn gây ra không ít tranh cãi. Ảnh: Warner Bros. |
Ngay cả với tuyến siêu anh hùng trung tâm của bộ phim là Superman, Batman và Wonder Woman, bộ ba Henry Cavill, Ben Affleck và Gal Gadot cũng chỉ có thể coi là diễn tròn vai trong việc tạo dựng hình tượng anh hùng cho các phần kế tiếp của “thế giới điện ảnh” mà DC Comics đang theo đuổi, chứ cũng chưa để lại được nhiều dấu ấn tình cảm. Tuy có rất ít đất diễn, nhưng chính ngôi sao gạo cội Holly Hunter trong vai nữ nghị sĩ “thép” Finch mới là cái tên để lại nhiều ấn tượng nhất ở một tác phẩm không thực sự đáng nhớ về mặt xây dựng nhân vật.
Cho đến nay, tác phẩm được đánh giá là nổi trội nhất trong dòng phim siêu anh hùng của DC Comics có lẽ vẫn là The Dark Knight (2008) của đạo diễn Christopher Nolan - một bộ phim trọn vẹn cả về nội dung, chất hành động, và tuyến nhân vật. Nhưng để tạo ra một The Dark Knight gây tiếng vang lớn, Nolan trước đó đã có Batman Begins (2005) để xây dựng nền tảng cho không gian điện ảnh siêu anh hùng mang đậm dấu ấn riêng của ông. Ngay cả những thành công liên tiếp gần đây của Disney và Marvel Studios cũng cần có nền móng là hàng loạt các tác phẩm, xuất sắc có, trung bình có, nhưng luôn sở hữu sự kết nối về mặt phong cách và nhân vật.
Batman v Superman: Dawn of Justice của Zack Snyder không những không có được những lợi thế đó, mà còn phải mang nặng kỳ vọng từ cả Warner Bros. lẫn người hâm mộ, rằng đây sẽ là một tác phẩm mang tính đột phá. Có lẽ bởi thế mà tuy rất thành công về mặt hình ảnh và kỹ thuật, nhưng chất lượng nội dung và nhân vật của Batman v Superman chưa thực sự gây thỏa mãn vì tính dàn trải và thiếu điểm nhấn của cốt truyện.
Điểm sáng lớn nhất của Batman v Superman là việc bộ phim đã tạo dựng được một không khí mới mẻ, nhiều tiềm năng khai phá cho dòng phim siêu anh hùng của DC với sự bạo liệt, giàu chất suy tưởng tương đối khác biệt so với các tác phẩm khác cùng thể loại. Hy vọng rằng Warner Bros. và DC sẽ chuẩn bị kỹ lưỡng hơn, giảm tham vọng xuống đôi chút ở những dự án kế tiếp, để có thể tiếp tục cuộc chạy đua ở phòng vé.
Zing.vn đánh giá: 3,5/5
