 |
“Không như Binz dù truyền thông hay TV thì cũng chỉ có một pose (cách tạo dáng)” - đây là một punchline trong bản rap Người ấy là ai của 16 Typh ở vòng Bứt phá Rap Việt cuối tuần vừa qua. Một punchline "diss" (công kích) nhẹ nhàng và hài hước, khiến nhiều người bật cười, song, không thực sự được coi là một punchline đắt giá.
Với giới rap, câu punchline đầy sức nặng phải như: “337 chỉ còn là cái xác không hồn, tự hào làm gì khi đã mất mát chất / Đội mày nên đổi tên thành 781 vì chúng mày là lũ Thất Bát Nhất”. Đây là một câu rap của Phúc Du ở trận rap chiến no-beat với Đại Vũ vào năm 2019.
 |
| Phúc Du là một trong những rapper nổi bật về kỹ thuật punchline. |
'Cú đấm' punchline có sức mạnh như thế nào?
Trao đổi với Zing, rapper Rhymastic cho rằng punchline như một chân trong kiềng 3 chân của rap, bên cạnh flow (nhịp rap) và gieo vần.
Thực tế, punchline từng là một khái niệm gây tranh cãi ở rap Việt. Nhiều năm trước, các rapper thậm chí không thể định nghĩa được đích xác punchline, không tìm được thuật ngữ thuần Việt tương ứng dù số đông đều đồng tình đây là một kỹ thuật quan trọng trong rap, đặc biệt là battle rap (rap chiến).
MC ILL (Hưng Cao) được coi là rapper có công trong việc diễn giải khái niệm punchline. Theo nam rapper, punchline là một câu trong bản rap hướng đến mục tiêu gây cười, đả kích hoặc tấn công. Punchline thường cho “đối thủ” hoặc người nghe, khán giả cảm thấy thú vị, bất ngờ hoặc đơn giản là… chấn động.
Rapper thiện chiến của nhà RVP thuở nào cũng nhấn mạnh punchline không nhất thiết phải chứa đựng những kỹ thuật khủng khiếp. Punchline là một câu so sánh, một phép chơi chữ, ẩn dụ nhưng đôi khi có thể chỉ cần là một câu rap ấn tượng, miễn là có mục tiêu.
Những kiến giải của MC ILL cho thuật ngữ punchline nhận được nhiều đồng tình. Rapper B Ray thì ví von hình ảnh hơn. Anh cho rằng nếu rap là bóng rổ, punchline sẽ là một cú dunk (úp rổ), nếu bóng đá là rap, một pha ghi bàn sẽ là punchline. Còn nếu phải ví rap là đấm bốc, punchline chắc chắn là một hook (cú đấm).
Tất nhiên, không phải lúc nào cú úp rổ, ghi bàn hay một pha đấm bốc cũng đẹp mắt và ấn tượng. Nghĩa là không phải rapper nào cũng có thể tạo ra punchline quyền cước.
Một punchline hấp dẫn được cho phải như “slam dunk”, là khi vận động viên bóng rổ nhảy lên cao, dùng tay “slam” đập mạnh bóng xuống rổ, bằng cả hai tay hoặc một tay cũng được. Trong khi, nếu so với sân cỏ, punchline uy lực nhất phải như pha ghi bàn tung lưới ngoạn mục trước nỗ lực giữ thành của thủ môn và dàn hậu vệ đối phương.
 |
| MC ILL là người góp công phát triển kỹ thuật punchline trong rap Việt. Ảnh: Sơn Helio. |
Quyền cước uy lực nhất giới rap Việt thuộc về ai?
Punchline xuất hiện không quá muộn ở rap Việt bởi lẽ những câu rap dứt điểm, chứa mục tiêu luôn song hành với những bản rap. Song, giới trong nghề đồng thuận rằng MC ILL là người có công kiến tạo punchline ở rap Việt, thậm chí hình thành nên một trường phái theo đuổi và phát triển punchline.
Cuộc “diss” giữa rapper DSK - người được coi là một huyền thoại của rap Việt - và MC ILL cách đây vài năm cũng được cho xuất phát từ chuyện punchline. Phía DSK dường như đã “diss” chất lượng và đường hướng punchline của MC ILL cùng cộng sự đang xây dựng. MC ILL sau đó ra bài phản ứng lại.
Đến nay, MC ILL vẫn được coi là một trong những rapper hàng đầu về kỹ thuật punchline. Song, B Ray hay Rhymastic cũng là những rapper thực lực về kỹ thuật này.
“Cuộc chiến” giữa B Ray và Rhymastic cách đây vài năm từng cho thấy cả hai đều đạt trình độ cao về punchline.
Ngoài ra, những gương mặt trẻ hơn nổi bật về punchline có thể kể đến như Phúc Du, Lê Hải, Trí Dũng, Đại Vũ, Rich Choi. Trong đó, nổi bật hơn cả là Phúc Du. MC ILL cho rằng Phúc Du là rapper số một về punchline hiện nay.
“Với punchline, Phúc Du thực sự rất giỏi với cách chơi chữ đồng âm, mảng ấy Phúc Du hơn tôi. Phúc Du là bản nâng cấp của tôi với cách chơi chữ ấn tượng”, anh nói thêm.
Trong khi, về trường hợp của B Ray, MC ILL đánh giá: “B Ray từng ở trình rất cao của punchline nhưng thời gian dài không luyện tập, giờ tôi không rõ. Rap như võ, văn ôn võ luyện. Nhưng tôi cho là B Ray luôn là đối thủ đáng gờm”.
Rhymastic cũng đồng tình Phúc Du đang là rapper nổi bật về chơi punchline hiện nay. Song, giám khảo Rap Việt nhận định MC ILL cũng vẫn là người chơi punchline lâu năm, có nhiều kinh nghiệm.
 |
| Rhymastic từng được đánh giá là thiện chiến, nổi bật về kỹ thuật, trong đó có punchline. Ảnh: Thành Chou. |
Không nổi bật về punchline liệu có thành công?
Dù được coi là trụ cột trong rap, có một thực tế là ở Rap Việt và King of Rap, khán giả đều khó tìm thấy những punchline thực sự ấn tượng. Một vài thí sinh có punchline được chú ý như R.Tee, Gducky hay 16 Typh song cũng chưa thực sự nổi bật.
Thậm chí, đánh giá công bằng, cả bốn huấn luyện viên của Rap Việt là Wowy, Karik, Suboi, Binz cũng đều không phải là những rapper thực sự mạnh về punchline. Song, họ đều thành danh.
MC ILL cho rằng cả King of Rap và Rap Việt đều có đất cho punchline nhưng đúng là không nhiều.
“Nhưng cũng phải nói punchline không phải là tất cả. Punchline thậm chí là lyrics chỉ chiếm 30% thành công, một bản rap trên truyền hình còn yếu tố sản xuất âm nhạc, biểu diễn. Với fan của dòng rap kỹ thuật, punchline có thể là điểm cộng nhưng đó không phải điểm chính để đánh giá”, nam rapper chia sẻ.
Ricky Star nói với Zing rằng một bản rap cần chia đều các kỹ năng: “Cả bài đều là punchline cũng không ổn. Mỗi người lại có một thế mạnh. Có người mạnh flow, có người lyrics. Một bản rap bây giờ phải tính toán nhiều thứ, từ giây đầu tiên đến cuối cùng, phần nào cũng phải có chủ đích”.
“Punchline vốn như đặc sản của các rapper như Phúc Du, MC ILL. Hiện, chúng tôi cũng có nhóm đang nghiên cứu và phát triển punchline. Tôi thấy nhạc Việt đang thiếu punchline hài hước, cái đấy mới là khó nhất”, anh bày tỏ.
Trong khi đó, Rhymastic cho rằng flow, vần và punchline là ba kỹ năng quan trọng nhất trong rap. Nhưng trong đó, không có kỹ năng nào là quan trọng nhất hay khó nhất, rapper cần cân bằng cả ba kỹ năng đó.
“Giống như ghế, kiềng ba chân, một chân cao hơn hẳn, các chân còn lại thấp hơn chưa chắc đã ngồi thoải mái. Rapper thành công cần phải dung hòa được các kỹ năng trong rap” - Rhymastic nói.
