Ai nên tiêm loại vaccine Covid-19 một liều Bộ Y tế vừa phê duyệt?

Ngày 15/7, Bộ Y tế phê duyệt có điều kiện vaccine Janssen cho nhu cầu cấp bách trong phòng, chống dịch bệnh Covid-19. Quyết định này được đưa ra trên cơ sở đề nghị phê duyệt của Công ty TNHH Johnson & Johnson (Việt Nam). Đây cũng là loại vaccine Covid-19 thứ 6 được phê duyệt có điều kiện tại nước ta.

Vaccine được bào chế dưới dạng hỗn dịch tiêm, mỗi liều 0,5ml chứa Adenovirus chủng 26 được mã hóa glycoprotein cầu gai của SARS-CoV-2 (Ad26.COV2-S), lượng không nhỏ hơn 8,92 log10 đơn vị nhiễm khuẩn (Inf.U).

Trên thế giới, đây là vaccine Covid-19 duy nhất chỉ cần tiêm một mũi. Nhóm Chuyên gia tư vấn chiến lược về tiêm chủng của Tổ chức Y tế Thế giới (SAGE) đã đưa ra những khuyến nghị tạm thời về việc sử dụng vaccine Janssen Ad26.CoV2-S.

Janssen (Ad26.COV2-S) là loại vaccine duy nhất chỉ cần một liều tiêm trong danh sách phê duyệt của WHO. Ảnh: Reuters.

Những người nên tiêm

Tương tự các loại vaccine Covid-19 được xếp vào danh sách sử dụng trong trường hợp khẩn cấp, WHO khuyến cáo khi nguồn cung cấp có hạn, các nhân viên y tế dễ bị phơi nhiễm và người lớn tuổi là nhóm được ưu tiên tiêm vaccine Janssen.

Loại vaccine này đã được chứng minh an toàn và hiệu quả ở những người đang mắc các bệnh lý nền, dễ làm tăng nguy cơ diễn biến nặng, tử vong (như huyết áp cao, phổi mạn tính, tim, béo phì, tiểu đường).

Ngoài ra, nhóm chuyên gia của WHO khuyến cáo vaccine Janssen nên tiêm cho người đang sống chung với virus suy giảm miễn dịch ở người (HIV). Nhóm dân số này đã được đưa vào các thử nghiệm lâm sàng và không ghi nhận lo ngại về an toàn. Tuy nhiên, WHO lưu ý người bị HIV nên được biết đầy đủ thông tin và tư vấn kỹ trước khi tiêm chủng.

Giới chuyên gia cũng cần có những nghiên cứu sâu hơn để dánh giá hiệu quả của vaccine này với người nhiễm HIV. Bởi phản ứng miễn dịch với vaccine ở những người này có thể bị suy giảm, ảnh hưởng hiệu quả của Janssen.

Phụ nữ mang thai và cho con bú thuộc nhóm nên tiêm vaccine Covid-19. Ảnh: Healthline.

Ngoài ra, vaccine của Johnson&Johnson cũng có thể tiêm cho người từng mắc Covid-19. Thời gian hoãn tiêm ở những người này là tối đa 6 tháng kể từ thời điểm bị nhiễm nCoV. Theo WHO, điều này giúp các quốc gia phân loại được nhóm ưu tiên tiêm chủng trong điều kiện thiếu vaccine.

Phụ nữ có thai, đang cho con bú thuộc nhóm được khuyến nghị tiêm chủng. Các bà mẹ không nên ngừng cho con bú sau tiêm. WHO khuyến cáo trước khi tiêm chủng, người người này phải nắm được đầy đủ thông cũng như những rủi ro có thể xảy ra, để từ đó quyết định tiêm hay không.

Tổ chức này cũng không khuyến cáo trì hoãn mang thai hay bỏ thai khi tiêm vaccine Covid-19. Hiện tại, rất ít nghiên cứu liên quan vấn đề này.

Những người không nên tiêm

Theo khuyến cáo của SAGE, các nhóm sau đây không nên tiêm vaccine Covid-19 Janssen:

- Người có tiền sử sốc phản vệ với bất kỳ thành phần nào của vaccine

- Người bị sốt trên 38,5 độ C nên hoãn tiêm chủng đến khi hết sốt

- Người dưới 18 tuổi

Ngoài ra, SAGE khuyến cáo sử dụng Janssen Ad26.CoV2.S một liều (0,5 ml), tiêm bắp. Nếu muốn tiêm thêm bất kỳ vaccine nào khác, người dân cần chờ tối thiểu 14 ngày. Tuy nhiên, WHO cũng lưu ý khuyến cáo này có thể được sửa đổi khi có dữ liệu nhiều hơn về việc dùng chung Janssen với các loại vaccine khác.

Vaccine Janssen chống chỉ định với người đang bị sốt >38,5 độ C, dưới 18 tuổi... Ảnh: AFP.

Vaccine Covid-19 một liều có hiệu quả và an toàn?

SAGE đã đánh giá kỹ lưỡng dữ liệu về chất lượng, độ an toàn, hiệu quả của vaccine Janssen và khuyến nghị sử dụng nó cho người trên 18 tuổi.

Vaccine này cũng đã được Cơ quan Dược phẩm Châu Âu (EMA) và Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) xem xét, chứng minh là an toàn để sử dụng.

28 ngày sau tiêm, Janssen Ad26.CoV2.S có hiệu quả 85,4% trong việc giảm tình trạng diễn biến nặng và 93,1% với nhập viện.

Trong các thử nghiệm lâm sàng, hiệu quả chống nhiễm nCoV của liều duy nhất của Janssen Ad26.COV2.S ở các trường hợp diễn biến vừa và nặng là 66,9%.

Ngoài ra, vaccine này chống lại được nhiều biến chủng nCoV mới như B1.351 (được xác định lần đầu tiên ở Nam Phi) và P.2 (được xác định lần đầu ở Brazil).

Tuy nhiên, vaccine không có tác dụng ngăn người tiêm bị nhiễm virus. Do đó, sau tiêm chủng, người dân vẫn phải tuân thủ các nguyên tắc phòng, chống dịch khác.

Tác dụng phụ

Ở bản cập nhật ngày 25/6, nhóm chuyên gia của WHO nhấn mạnh Janssen an toàn và hiệu quả trong việc bảo vệ con người khỏi nguy cơ rất nghiêm trọng của Covid-19 như tử vong, bệnh nặng, nhập viện.

Tuyên bố ngày 19/5 của Ủy ban Cố vấn Toàn cầu của WHO về An toàn vaccine có thêm báo cáo về các tác dụng phụ hiếm gặp khi tiêm Janssen. Nhóm chuyên gia xem xét thông tin và dữ liệu có sẵn về tình trạng xuất hiện cục máu đông (huyết khối) và giảm tiểu cầu sau tiêm vaccine này.

Bằng chứng hiện tại cho thấy mối liên hệ nhân quả giữa vaccine Janssen và hội chứng giảm tiểu cầu. Về mặt lâm sàng, các đặc điểm này tương tự sau tiêm vaccine vector adenoviral khác như AstraZeneca. Giảm tiểu cầu được cho là không liên quan các vaccine mRNA (Pfizer, Moderna...).

Tuy nhiên, WHO đánh giá tình trạng huyết khối và giảm tiểu cầu khi tiêm vaccine Janssen rất hiếm gặp. Tại Mỹ, tính đến ngày 7/5, FDA, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) đã xem xét 28 báo cáo về tình trạng trên trong tổng số hơn 8 triệu người được tiêm chủng.

Huyết khối và giảm tiểu cầu được báo cáo ở người 18-59 tuổi, độ tuổi trung bình là 40, xảy ra 3-15 ngày sau tiêm (trung bình là 9 ngày).

Do đó, WHO khuyến cáo lợi ích mà Janssen mang lại vẫn lớn hơn rất nhiều rủi ro có thể gặp phải.

Nếu người dân bị đau đầu dữ dội, dai dẳng, đau bụng, khó thở sau 4-20 tiêm vaccine vector andenovirus cần tới gặp bác sĩ để được tư vấn và xử trí kịp thời.