Nếu dùng cỗ máy thời gian quay trở lại thế kỷ 19, bạn sẽ thấy khi đó thế giới vẫn sử dụng ngựa làm phương tiện di chuyển chủ đạo. Nhưng tất cả đều bị mê hoặc bởi một phát minh mới ra đời. Đó là xe hơi.
Thời kỳ cuối những năm 1800 và đầu những năm 1900, xe hơi gây sốt chẳng khác gì mạng Internet bây giờ, được giới kinh doanh coi là ưu tiên hàng đầu. Hàng trăm công ty ôtô ra mắt tại Mỹ, biến vùng Trung Tây nước Mỹ thành trung tâm của ngành công nghiệp xe hơi.
Ford và General Motors được thành lập cách đây 100 năm. Toyota (Nhật Bản) sản xuất xe hơi từ những năm 1930. Ngay cả hãng siêu xe Ferrari cũng khởi nghiệp từ năm 1939, bán xe thương mại từ cuối những năm 1940.
 |
| CEO Tesla Elon Musk. Ảnh: Tesla. |
Các nhà sản xuất xe hơi hoạt động với quy mô lớn, trên tất cả múi giờ quốc tế, sử dụng hàng trăm nghìn nhân công và sản xuất hàng triệu xe mỗi năm. Mô hình kinh doanh này không còn phù hợp với các doanh nhân có tầm nhìn xa bởi họ không giỏi trong việc duy trì những cỗ máy khổng lồ này hoạt động hiệu quả.
Đây là lý do tại sao CEO Tesla Elon Musk gây sốc. Tính cách của ông không khác mấy so với các doanh nhân những năm 1900, những người muốn gắn động cơ lên một chiếc khung sắt và thuyết phục mọi người sử dụng chúng thay cho ngựa. Đối với những doanh nhân ôtô gạo cội và các nhà đầu tư Phố Wall, Elon Musk thực sự là cái gai trong mắt.
Tuy nhiên Elon Musk không phải là một hiện tượng kỳ dị. Trên thực tế, ông hành xử giống hệt nhưng các nhà sáng lập hãng xe hơi của thời kỳ 100 năm trước. Dưới đây là những lý do chứng minh điều đó.
Bạn phải đủ “điên rồ” để thành lập một công ty ôtô điện
Tất nhiên, “điên” ở đây không là một loại bệnh lý. Nhưng nếu bạn có ý định tham gia vào ngành công nghiệp xe hơi với một thương hiệu mới, bạn phải bất chấp mọi thách thức, những quan niệm thông thường và cả lời khuyên của người xung quanh. Tất cả bọn họ sẽ nói rằng bạn đừng nên tốn công sức và tiền bạc một cách vô ích.
 |
| Elon Musk đủ độ "điên" để thử sức với những điều mới mẻ. Ảnh: AP. |
Đã hơn một thế kỷ kể từ khi các hãng xe cho ra mắt những chiếc xe hơi đầu tiên. Khi đó, sự sáng tạo không bị hạn chế và tất cả đều sẵn sàng chấp nhận rủi ro. Và hàng trăm người đều muốn thử sức một lần với ngành công nghiệp ôtô. Hãy tưởng tượng một thế giới có hàng tá doanh nhân kiểu Elon Musk.
Ngày nay, vẫn còn một số doanh nhân thực sự đam mê đến sống chết với xe hơi, nhưng ngành công nghiệp này đã trở nên quá lớn và mang tính chất toàn cầu, đến mức nó cần những nhà quản lý có bằng quản trị kinh doanh để điều hành, thay vì những "kẻ điên” như Elon Musk.
Xe hơi thực sự là những cỗ máy trong mơ
Khi Jim Hackett trở thành CEO của Ford vài năm trước, ông hiểu bản thân không có chuyên môn về ngành công nghiệp xe hơi, do đó cần phải học hỏi nhiều điều về lĩnh vực này.
Ông Hackett nói chuyện với rất nhiều người và nhận ra một điều quan trọng rằng mọi người thực sự yêu xe hơi và không chỉ đầu tư tiền bạc, mà còn dành nhiều cảm xúc cho "vợ hai". Dù vậy, giới chuyên môn đánh giá Hackett không hiểu rõ cảm xúc quyết định mối quan hệ giữa các khách hàng với xe hơi Ford như thế nào.
 |
| Mẫu xe hơi chạy bằng điện của Tesla. Ảnh: Tesla. |
Elon Musk thì lại ý thức rõ điều này. Ông đặt mục tiêu sản xuất những chiếc xe mà chủ sở hữu sẽ yêu thích, và ông được đánh giá là đã thành công. Tesla vẫn có nhiều vấn đề, nhưng ít nhất hãng đã chế tạo ra những cỗ máy trong mơ đối với nhiều khách hàng.
Nhiều năm trước khi Elon Musk và Tesla xuất hiện, rất nhiều người muốn sở hữu những chiếc xe điện chất lượng và tiện dụng, nhưng ngành công nghiệp ôtô khi đó không thể đáp ứng nhu cầu này. Đó chỉ là giấc mơ và Tesla đã biến nó thành hiện thực.
Elon Musk là Tổng giám đốc tiếp thị của Tesla
Elon Musk là một trong những CEO có kiến thức kỹ thuật về ngành công nghiệp xe hơi, ít nhất là khi nói đến xe điện. Ông cũng hiểu về tên lửa, là CEO của SpaceX. Có thể nói không CEO nào trong ngành kinh doanh xe hơi có thể tự gọi mình là nhà khoa học về tên lửa.
Musk cũng không hề thua kém về mặt quản lý như một số người chỉ trích ông nghĩ. Vấn đề của ông không phải là không hiểu xe hơi được chế tạo và bán như thế nào; mà ông quá tham vọng về việc cải thiện quy trình sản xuất đôi khi không cần thiết.
Nhưng xét cho cùng, công việc thực sự của ông ở đây là chuyên viên bán xe hơi.
 |
| Elon Musk là một trong số ít những CEO hiểu về tên lửa. Ảnh: Mike Blake/Reuters. |
Trong vài thập kỷ qua, chỉ có một giám đốc hàng đầu đạt hiệu quả tương tự như Elon Musk. Đó là Lee Lacocca, người điều hành Chrysler vào thập niên 1980. Thế giới kinh doanh đã quên đi Lacocca, một doanh nhân theo trường phái cổ điển.
Nguyên nhân là do cách quản lý của Lacocca không phù hợp với các nhà sản xuất xe hơi lớn, toàn cầu trong thế kỷ 21. Họ cần phải là những người hướng về tương lai và biết cách ngoại giao, để lại nhiệm vụ lo doanh số cho những cấp dưới có khả năng.
Elon Musk chắc chắn là một người hướng về tương lai nhưng không phải là một nhà ngoại giao. Mục tiêu của ông là bán được càng nhiều xe Tesla càng tốt, để chấm dứt sự phụ thuộc của loài người vào nhiên liệu hóa thạch như than đá. Điều này đòi hỏi những phẩm chất của một đại tướng.
Henry Ford, Enzo Ferrari và Lee Lacocca không phải đối phó với Twitter
Thời của Lacocca không có Twitter. Cả Henry Ford và Enzo Ferrari cũng vậy. Trên thực tế, không ai trong số những người có tầm nhìn vĩ đại của ngành công nghiệp xe hơi phải lo lắng về mạng xã hội hoặc Internet. Khi Lacocca vận hành Chrysler, về cơ bản chỉ có 3 kênh TV phát sóng tại Mỹ.
 |
| Henry Ford và Enzo Ferrari. Ảnh: AP. |
Khi Henry Ford bắt đầu nhà sản xuất xe hơi, radio còn là một điều mới mẻ. Và Enzo Ferrari sẽ chẳng được gọi là “kẻ thống lĩnh” nếu ông ấy phải lo đối phó những bình luận tiêu cực trên Twitter.
Từ rất lâu rồi các công ty xe hơi không còn thú vị
Tất nhiên cũng có một số ngoại lệ. Lamborghini và Ferrari vẫn có thể tạo nên sức hấp dẫn, và các nhà sản xuất mới mẻ hơn, đặc biệt hơn Pagani cũng gây ấn tượng.
Tuy nhiên, nhìn chung trong vài thập kỷ qua các nhà sản xuất xe hơi chỉ tập trung vào việc hoàn thiện quy trình sản xuất và quản lý, thay vì đem lại sự sáng tạo và thú vị.
 |
| Elon Musk cùng với một mẫu xe Tesla. Ảnh: Maurizio Pesce / Wikimedia Commons. |
Trong khi đó, những chiếc xe của Tesla lại tạo nên sự phấn khích cho nhiều khách hàng, ngay cả khi chúng không quá đặc biệt. Chúng vượt trội về tốc độ, thậm chí có mẫu còn nhanh hơn siêu xe. Và chúng là biểu tượng của tương lai không phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
Tình hình đang thay đổi. Tesla bắt đầu bán xe cho những người mua có túi tiền vừa phải, ngừng giới thiệu những kiểu xe nặng về trình diễn như chiếc Roadster đời đầu, thậm chí bắt đầu sản xuất xe bán tải.
Nhưng Tesla vẫn là cái tên hấp dẫn và đặc biệt đối với rất nhiều người. Và Elon Musk chính là người tạo ra sự hấp dẫn đó.
