FTX phá sản, sao sáng của ngành công nghiệp tiền mã hóa Sam Bankman-Fried sụp đổ, Twitter hỗn loạn. Đây rõ ràng không phải là một tuần tốt lành đối với các thiên tài trong lĩnh vực công nghệ.
Elon Musk đã đưa ra nhiều quyết định đột ngột, thậm chí đảo ngược một số quyết định kể từ khi thâu tóm nền tảng truyền thông xã hội Twitter. Nếu lặp lại quá thường xuyên, các vấn đề về quản trị sẽ gây bất lợi cho cổ đông.
“Không nghi ngờ gì nữa, Sam Bankman-Fried là một thiên tài. Nhưng điều khó là ai đó phải có khả năng đặt câu hỏi cho họ. Nhưng họ là ông hoàng ở công ty của mình, họ thực sự không có trách nhiệm phải giải trình", chuyên gia lãnh đạo Jeffrey Sonnenfeld của Trường Quản lý Yale cho biết trong một cuộc phỏng vấn với CNBC.
Ít ai có thể phủ nhận việc Musk hay Mark Zuckerberg là thiên tài. Tên tuổi của họ cũng không gắn với quá nhiều thất bại trong kinh doanh. Nhưng có một điểm chung giữa những người đàn ông này. Đó là các đế chế của họ hoạt động mà không được giám sát đầy đủ.
“Không có gì là điên rồ khi nói về Theranos, hay WeWork, Groupon, MySpace, WebMD hoặc Napster - rất nhiều công ty rơi xuống vực vì họ không có quản trị thích hợp. Họ đã không tìm ra cách để các thiên tài phát huy hết khả năng", Sonnenfeld nói.
 |
| Sam Bankman-Fried đã có một tuần không mấy vui vẻ với FTX. Ảnh: Coingape. |
Trường hợp của Bankman-Fried - người đã từ chức CEO của mình tại FTX khi công ty đệ đơn phá sản - đã chỉ ra rằng họ thiếu một hội đồng quản trị mà lẽ ra phải đặt ra những câu hỏi hóc búa. Nhưng các hội đồng quản trị thường không thể quản lý thiên tài, Sonnenfeld nói.
Zuckerberg là một ví dụ khác. Khi Meta, trước đây là Facebook, đã tuyên bố sẽ chuyển trọng tâm sang metaverse vào năm ngoái, Sonnenfeld cho biết các thành viên hội đồng quản trị của ông về cơ bản là bất lực.
Meta đã sa thải 11.000 nhân viên của mình trong tuần này và thông báo đóng băng tuyển dụng do doanh thu giảm và chi tiêu gia tăng cho một vụ cá cược mà Zuckerberg đã nói rằng có thể không trả hết trong một thập kỷ.
Trong khi đó, cổ phiếu Tesla vẫn chưa được miễn nhiễm khỏi sự tiếp quản Twitter của Musk. Giá cổ phiếu đã giảm mạnh trong tuần này sau khi Musk nói với các nhân viên Twitter rằng ông đã bán cổ phiếu Tesla để "cứu" mạng xã hội này.
Một nhà phân tích Phố Wall đã quyết định rằng Twitter hiện là một rủi ro kinh doanh đối với Tesla và loại cổ phiếu này khỏi danh sách lựa chọn tốt nhất.
Musk (mặc dù không phải là người sáng lập Tesla) và Zuckerberg đã giám sát việc thành lập hai công ty nghìn tỷ USD. Thị trường định giá lại cho các công ty tăng trưởng cao, và cả các quyết định của lãnh đạo.
 |
| Các hội đồng quản trị thường không thể quản lý thiên tài như Bankman-Fried hay Elon Musk. |
Nghiên cứu thị trường cho thấy những người sáng lập có thể là một rủi ro tài chính đối với giá trị công ty theo thời gian. Một nghiên cứu từ Harvard Business Review đã kiểm tra hoạt động tài chính của hơn 2.000 doanh nghiệp đại chúng nhưng hầu như không có sự khác biệt nào xuất hiện trong 3 năm sau khi công ty do người sáng lập lãnh đạo IPO.
Sau thời gian này, nghiên cứu phát hiện ra rằng các nhà sáng lập CEO “thực sự bắt đầu giảm giá trị doanh nghiệp”.
Những người chơi chính trong thương vụ Twitter của Elon Musk, bao gồm Fidelity Investments, Brookfield Asset Management và cựu Giám đốc điều hành và đồng sáng lập Twitter Jack Dorsey, đã không tham gia vào hội đồng quản trị của công ty hoặc có tiếng nói trong suốt giao dịch, Sonnenfeld cho biết.
Musk đang phân chia quỹ thời gian của mình cho sáu công ty riêng biệt: Tesla, SpaceX, SolarCity/Tesla Energy, Twitter, Neuralink và The Boring Company.
Các công ty được dẫn dắt bởi những thiên tài đơn độc trước hết cần có sự quản trị mạnh mẽ. Sonnenfeld cho biết việc có các kiểm tra và cân đối tích hợp, một hội đồng quản trị có chuyên môn về lĩnh vực cũng như khả năng đề phòng nguy cơ là rất quan trọng để cho phép các doanh nghiệp này hoạt động với ít rủi ro mắc sai lầm tốn kém.
Điểm số quản trị Tesla và Meta trong bảng xếp hạng ESG từ lâu đã phản ánh rủi ro này. Điều đó không có nghĩa là thị trường không cần những thiên tài.
“Chắc chắn, thế giới của chúng ta tốt hơn với Elon Musk và Mark Zuckerberg. Nhưng họ không thể ở một mình", Sonnenfeld nói.
Độc giả có thể tìm thêm nhiều câu chuyện truyền cảm hứng về những gương doanh nhân thành công, kinh nghiệm điều hành doanh nghiệp và những kiến thức mới mẻ thời đại 4.0 ở tuyển tập sách của Zing tại Tủ sách kinh tế
