 |
U não là tình trạng các tế bào bất thường tăng trưởng trong não. U não gồm 2 loại là u não lành tính và ác tính. U não ác tính có thể được phân loại thêm là các khối u nguyên phát, bắt đầu trong não; khối u thứ phát, thường di căn từ khối u nằm bên ngoài não, được gọi là khối u di căn não.
Cả 2 loại u não trên đều gây ảnh hưởng tế bào não, khiến cơ quan này bị tổn thương, thậm chí nguy hiểm tính mạng.
Tỷ suất mới mắc u não khoảng 20/100.000 dân. Chúng ta có khoảng 120 loại u não khác nhau, hầu hết là khối u trong mô não, ngoài ra còn gặp ở màng não, tuyến yên, dây thần kinh sọ não...
Bất cứ dạng u não nào cũng có thể gây nguy hiểm cho người bệnh. Các khối u ở mô não hoặc u não lành tính thường tiến triển chậm. Triệu chứng của u não trong trường hợp này cũng sẽ xuất hiện chậm và diễn biến âm ỉ hơn. Ngược lại, u não ác tính phát triển nhanh, người bệnh sẽ thấy các triệu chứng rõ rệt hơn cả về tần suất và mức độ.
Triệu chứng cảnh báo u não
Các triệu chứng của u não không đặc hiệu, vì thế người bệnh thường chủ quan không đi khám khi thấy một vài dấu hiệu cảnh báo bất thường của cơ thể. Khi phát hiện u não, tình trạng bệnh thường đã diễn biến khá nặng. Các triệu chứng của u não ở mỗi trường hợp là khác nhau tùy thuộc vào vị trí xuất hiện, mức độ ảnh hưởng của chúng.
Một số triệu chứng gợi ý u não gồm:
Đau đầu kéo dài
Đau đầu có thể do nhiều nguyên nhân như mất nước hoặc thiếu ngủ. Nhưng những cơn đau đầu cũng báo hiệu khả năng bị u não và thường là dấu hiệu đầu tiên của bệnh. Khoảng 1/2 số bệnh nhân u não bị đau đầu tăng nặng hơn theo thời gian.
Nếu cơn đau đầu của bạn là do khối u não, nó có thể trầm trọng hơn khi ho, tập thể dục xong, thay đổi tư thế trong ngày hoặc sau thức dậy vào buổi sáng. Nguyên nhân là khối u chiếm chỗ trong hộp sọ, làm tăng áp lực sọ não.
Buồn nôn hoặc nôn vọt
Cũng do tăng áp lực sọ não, người bệnh có thể bị buồn nôn hoặc nôn vọt, nhất là sau khi ngủ dậy, kèm theo cảm giác mệt mỏi, người không có sức. Nhiều người nghĩ rằng buồn nôn là dấu hiệu bệnh lý về đường tiêu hóa nên thường dễ dàng bỏ qua.
 |
| Người bệnh có thể bị buồn nôn hoặc nôn vọt, nhất là sau khi ngủ dậy, kèm theo cảm giác mệt mỏi, người không có sức.Ảnh: Deavita. |
Nếu bạn bị đau đầu liên tục, mức độ tăng dần kèm theo buồn nôn, nôn ói, đó có thể là triệu chứng cảnh báo của một khối chiếm chỗ trong sọ.
Một cơ chế khác là từ u tuyến yên, một tuyến nhỏ ở nền não điều chỉnh việc sản xuất hormone trên toàn cơ thể. Nó làm cho các hormone cần thiết của cơ thể (cortisol, tuyến giáp và hormone giới tính) xuống mức độ thấp. Nồng độ hormone giảm này dẫn đến buồn nôn và nôn.
Động kinh
Động kinh là dấu hiệu cảnh báo bệnh u não do khối u ảnh hưởng đến một phần vỏ não. Nó thường xảy ra đối với bệnh nhân u não, đặc biệt là ở người lớn tuổi. Co giật sẽ xảy ra ở 20% - 45% bệnh nhân trong suốt quá trình của bệnh.
Khi có cơn động kinh xảy ra, hãy cho người bệnh nằm nghiêng một bên để chảy đàm dãi. Bạn không nhét bất cứ gì vào miệng người bệnh khi lên cơn, họ sẽ cắn rất chặt, có thể làm gãy dụng cụ nhét miệng hoặc gãy răng. Cơn động kinh khoảng 2-3 phút sẽ tự hết, khi đó, hãy gọi 115 để được đưa đi cấp cứu.
Rối loạn thị giác và thính giác
Khi u não phát triển được một thời gian, khối u làm ảnh hưởng đến thị giác và thính giác của người bệnh. Bệnh nhân giảm thính lực một bên, bán manh đồng danh (nhìn mờ cùng một bên trái hoặc phải), bán manh thái dương (nhìn mờ thị trường 2 vùng bên ngoài của 2 mắt)...
 |
Cấu trúc của não và chức năng từng bộ phận. Ảnh: BSCC. |
Nói khó, nói lắp
Nếu khối u nằm ở vùng trán hoặc thái dương, chúng có thể ảnh hưởng đến khả năng nói chuyện của người bệnh. Người bệnh hiểu được nhưng tìm từ để nói ngày càng kém hoặc kém hiểu dần và nói ra ngôn ngữ linh tinh khác.
Tê, yếu tay chân một bên
Một trong những dấu hiệu u não cần lưu ý là cảm giác cánh tay và chân cùng một bên mất sức lực, yếu đi rõ rệt.
Khác với đột quỵ, khởi phát yếu tay chân một bên đột ngột, u não sẽ gây yếu dần dần. Nếu khối u ảnh hưởng đến não phải, cánh tay trái và chân trái sẽ yếu dần. Nếu khối u ảnh hưởng đến não trái, cánh tay phải và chân phải sẽ bị tác động.
Lú lẫn
Người bị u não sẽ có biểu hiện lú lẫn, thường xuyên nhầm lẫn, quên quên, nhớ nhớ. Dấu hiệu này xuất hiện ở giai đoạn muộn của bệnh.
Sự xuất hiện của khối u não có thể khiến người bệnh cảm thấy yếu hoặc kiệt sức, ngay cả sau khi ngủ ngon. Tình trạng mệt mỏi rất phổ biến ở bệnh nhân u não. Mệt mỏi liên quan u não nghiêm trọng hơn mệt mỏi bình thường và ít có khả năng được giải quyết bằng cách nghỉ ngơi.
Mất thăng bằng
Nếu khối u ở mặt sau của não, khả năng giữ thăng bằng của cơ thể sẽ bị ảnh hưởng. Thậm chí người bệnh còn gặp khó khăn khi di chuyển. Các vấn đề về thăng bằng có thể bao gồm đi lại khó khăn, chóng mặt, vụng về và mất phối hợp.
Thay đổi tính cách
Các khối u não ở thùy trán và cấu trúc não giữa có thể thay đổi tâm trạng và hành vi của người bệnh. Những thay đổi tính cách này có thể bao gồm tăng sự hung hăng, hành vi lạm dụng, tức giận và lo lắng, thờ ơ vô cảm khác với trước đó...
Triệu chứng theo vùng não
Một số người bị u não có các triệu chứng chung như đau đầu, co giật và mệt mỏi. Các triệu chứng khác có thể cụ thể hơn đối với vị trí của khối u trong não.
Các khối u não đè lên mô não khỏe mạnh hoặc gây áp lực trong não và tác động tiêu cực đến một số chức năng nhất định.
Nếu bạn được chẩn đoán có khối u não, hãy hỏi bác sĩ xem nó nằm ở đâu trong não để chuẩn bị tốt hơn cho các triệu chứng có thể xảy ra.
Bạn có thể sống sót khi bị u não?
Câu trả lời là có, đặc biệt khi được phát hiện sớm. Tỷ lệ sống sót của khối u não khác nhau. Nhưng các phương pháp điều trị đang phát triển giúp cải thiện khả năng sống sót của bệnh nhân.
 |
| BSCKI Nguyễn Hữu Khánh. Ảnh: BSCC. |
Nếu gặp một hoặc nhiều hơn 9 triệu chứng ở trên, bạn có thể cần phải đi khám khoa thần kinh. Khi đó, bác sĩ sẽ khám thần kinh và cho các xét nghiệm sàng lọc để xác định chẩn đoán. Bác sĩ có thể yêu cầu chụp MRI hoặc CT để tìm khối u.
Các triệu chứng của u não có thể giống với bệnh khác. Điều quan trọng là bạn phải liên hệ với bác sĩ ngay lập tức nếu có bất kỳ mối lo ngại nào. Nếu một khối u được phát hiện, bác sĩ khối ngoại thần kinh sẽ đề xuất loại điều trị tốt nhất để giải quyết nó.
U não sẽ được phát hiện thông qua các triệu chứng được ghi nhận và dựa trên hình ảnh học như chụp cắt lớp điện toán (CT sọ não), chụp PET, chụp MRI có tiêm thuốc, MRI phổ đo nồng độ Choline, NAA...
Các phương pháp điều trị u não đang được áp dụng hiện nay bao gồm:
- Phẫu thuật
- Xạ trị
- Hóa trị
- Sử dụng liệu pháp miễn dịch
- Các điều trị hỗ trợ khác: thuốc Dexamethasone giảm phù não, giảm đau, chống động kinh...
Trường hợp người bệnh bị u não ác tính thường phối hợp 2 hoặc 3 phương pháp điều trị cùng một lúc để tăng hiệu quả.
Bài viết do BSCKI Nguyễn Hữu Khánh, khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện Thành phố Thủ Đức, TP.HCM, cung cấp thông tin.
