Khả năng chống lại các biến chủng virus đậu mùa khỉ của vaccine

Các đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ trong thời gian gần đây đang là mối quan tâm lớn liên quan sức khỏe toàn cầu. Bệnh đậu mùa khỉ có thể gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nặng. Trong khi đó, các nhóm như trẻ em, người suy giảm miễn dịch đứng trước nhiều nguy cơ biến chứng.

Một nghiên cứu mới đây công bố trên tạp chí Virus cho thấy vaccine được điều chế dựa trên virus vaccinia (VACV) có khả năng tạo ra phản ứng chống lại virus đậu mùa khỉ.

Hiện nay, 2 trong số các loại vaccine từ cơ chế này đang sẵn có là vaccine MVA-BN và ACAM2000.

Có cần lo lắng về đậu mùa khỉ?

Cho đến trước năm 2022, bệnh đậu mùa khỉ vẫn rất hiếm khi xảy ra bên ngoài châu Phi. Tuy nhiên, đợt bùng phát dịch đậu mùa khỉ đang bùng phát trên toàn thế giới ở thời điểm này.

Tháng 7 vừa qua, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tuyên bố đậu mùa khỉ là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (US CDC) cũng lưu ý bệnh do virus đậu mùa khỉ gây ra khá tương tự với virus gây bệnh đậu mùa.

Dịch bệnh đậu mùa khỉ đang tiếp tục diễn biến phức tạp trên thế giới. Ảnh minh họa: towfiqu_barbhuiya.

Tổng quan, bệnh đậu mùa khỉ lây lan qua việc tiếp xúc gần hoặc hành động thân mật với người mắc. Đồng thời, virus đậu mùa khỉ cũng có thể lây nhiễm thông qua các bề mặt người bệnh từng sử dụng.

Các triệu chứng điển hình của đậu mùa khỉ bao gồm phát ban ở bộ phận sinh dục hoặc các khu vực khác trên cơ thể. Ngoài ra, bệnh nhân cũng gặp một số triệu chứng tương tự cúm như đau nhức cơ, sốt, ớn lạnh, nghẹt mũi. Hầu hết bệnh nhân đậu mùa khỉ không có diễn biến nặng và thường mất vài tuần để hồi phục hoàn toàn.

Tuy nhiên, một số trường hợp có nguy cơ như suy giảm miễn dịch vẫn có thể diễn biến bệnh nặng.

Hiện nay, thế giới cũng có một số loại vaccine có thể sử dụng để bảo vệ những người nguy cơ cao. Tuy nhiên, hiệu quả của các loại vaccine này vẫn chưa được chứng minh rõ ràng và đầy đủ.

Hiệu quả của vaccine

Trên thực tế, các nhà nghiên cứu trên thế giới đã kiểm tra tiềm năng của một số loại vaccine có thể được sử dụng để chống lại bệnh đậu mùa khỉ. Cụ thể, những loại vaccine này dựa trên virus vaccinia và được phát triển ban đầu để chống lại bệnh đậu mùa.

Tuy nhiên, họ cũng lưu ý virus đậu mùa khỉ hiện nay có các biến chủng khác nhau so với biến chủng gốc được nghiên cứu trong quá khứ. Những biến chủng này có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của các loại vaccine hiện có.

Cụ thể, các nhà nghiên cứu đã giải trình tự 513 bộ gene hoàn chỉnh của bệnh đậu mùa khỉ trong quá trình thực hiện và cơ sở dữ liệu về miễn dịch học để dự đoán phản ứng miễn dịch tiềm năng cũng như hiệu quả của vaccine chống lại bệnh đậu mùa khỉ.

Vaccine virus vaccinia được chứng minh có hiệu quả với đậu mùa khỉ. Ảnh minh họa: mat_napo.

Kết quả cho thấy các loại vaccine hiện có, bao gồm MVA-BN và ACAM2000, có khả năng tạo ra phản ứng miễn dịch hiệu quả đối với bệnh đậu mùa khỉ.

Trong báo cáo, các tác giả của nghiên cứu cho rằng các loại vaccine này vẫn có phản ứng cao đối với virus đậu mùa khỉ được phát hiện mới đây.

Tiến sĩ Arturo Casadevall, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm của Đại học John Hopkins (Baltimore, Mỹ), giải thích: “Họ đã sử dụng thuật toán máy tính để phân tích 513 trình tự gene đậu mùa khỉ nhằm suy ra phản ứng chéo về khả năng miễn dịch. Từ đó, họ suy ra vaccine sử dụng virus vaccinia có hiệu quả bảo vệ chống lại virus đậu mùa khỉ. Về cơ bản, kết quả này là hợp lý và có thể tin tưởng”.

Mặt hạn chế và tương lai của vaccine

Dù vậy, nghiên cứu nói trên vẫn còn một số hạn chế. Cụ thể, dựa trên các phương pháp được sử dụng trong nghiên cứu, các nhà khoa học sẽ cần có thêm quá trình thử nghiệm để xác nhận hiệu quả. Một số sự thay đổi về dữ liệu hoàn toàn có thể thay đổi phản ứng của tế bào.

TS Casadevall lưu ý: “Hạn chế của nghiên cứu này là họ chỉ phân tích trình tự gene mà không có xét nghiệm miễn dịch đồng thời. Do đó, dù đáng tin, chúng ta vẫn cần các nghiên cứu miễn dịch bổ sung và bằng chứng cụ thể để chúng ta chắc chắn rằng vaccine virus vaccinia có thể chống lại tất cả biến chủng đậu mùa khỉ”.

Hiện tại, US CDC chỉ khuyến cáo tiêm chủng với một số nhóm có nguy cơ cao thay vì triển khai tiêm rộng rãi. Những khuyến cáo này có thể thay đổi khi chúng ta có nhiều dữ liệu hơn về hiệu quả của vaccine với những người nguy cơ cao.

Dẫu vậy, kết quả nghiên cứu này vẫn rất hữu ích. Chúng đã chỉ ra rằng các loại vaccine sẵn có sẽ tạo được phản ứng phù hợp với bệnh đậu mùa khỉ.