Hiểm họa dioxin lơ lửng trên đầu cư dân East Palestine

Đoàn tàu trật đường ray ở East Palestine, Ohio. Ảnh: AP.

Sau thảm họa tàu trật đường ray tại East Palestine, bang Ohio, nhiều quan chức địa phương lo ngại chất độc dioxin đã bị phát tán và sẽ tồn tại lâu dài trong môi trường, trở thành hiểm họa cho cuộc sống của người dân, theo AP.

Tuần trước, hai Thượng nghị sĩ Sherrod Brown và J.D. Vance đại diện Ohio đã gửi thư tới cơ quan bảo vệ môi trường của tiểu bang Ohio để bày tỏ lo ngại chất dioxin đã rò rỉ khi một số chất hóa học bên trong các toa tàu bốc cháy.

Trước đó, đã có nhiều ý kiến đề nghị nhà chức trách tiểu bang và cơ quan quản lý môi trường liên bang xét nghiệm mẫu đất xung quanh địa điểm nơi các toa tàu trật đường ray.

Sự nguy hiểm của dioxin

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, dioxin là tên gọi chung một nhóm các chất hóa học độc hại có thể tồn tại lâu dài trong môi trường. Dioxin được tạo ra khi các chất hóa học bị đốt cháy, các phân tử dioxin sẽ bám lấy các hạt bụi, từ đó bắt đầu lưu thông trong hệ sinh thái tự nhiên.

Theo giáo sư Frederick Guengerich, chuyên gia Đại học Vanderbilt, những cư dân sống gần nơi tiêu hủy chất hóa học có thể phơi nhiễm dioxin trong không khí, có thể bị chất này bám vào da hoặc xâm nhập phổi. Nếu da tiếp xúc với dioxin nồng độ cao, người phơi nhiễm chất này sẽ mắc triệu chứng viêm da dữ dội.

Cột khói đen khổng lồ từ đám cháy sau vụ tàu trật đường ray. Ảnh: AP.

Tuy vậy, con đường chính mà dioxin xâm nhập cơ thể người không phải qua những tiếp xúc trực tiếp với không khí chứa dioxin, mà là thông qua ăn các loại thịt, bơ sữa, hải sản trước đó đã phơi nhiễm dioxin, diễn ra trong thời gian dài.

"Đây là lý do nhà chức trách phải điều tra hiện trường. Điều quan trọng là cần xác định mức độ xâm nhập của dioxin vào đất và các khu vực xung quanh", Ted Schettler, giám đốc Mạng lưới Khoa học và Y tế Môi trường, nói.

Theo Reuters, đoàn tàu trật đường ray ở East Palestine mang theo lượng lớn hóa chất vinyl chloride được dùng trong sản xuất công nghiệp. Đây là hóa chất độc hại có thể gây ung thư.

Các chuyên gia hàng đầu cho biết hóa chất vinyl chloride bị cháy trong vụ tàu trật đường ray ở Ohio có thể tạo ra dioxin. Đám khói đen khổng lồ bốc lên từ hiện trường ở East Palestine cho thấy vụ tai nạn đã tạo ra những hợp chất hóa học phức tạp.

Murray McBride, chuyên gia Đại học Cornell, cho biết rất khó để nói chính xác những hóa chất nào đang tồn tại trong môi trường cho tới khi giám định mẫu đất hiện trường hoàn tất.

Theo ông McBride, trong môi trường tự nhiên vốn luôn tồn tại các chất dioxin ở một mức độ nào đó. Chúng được tạo ra thông qua các hoạt động công nghiệp, thậm chí từ việc người dân thiêu hủy rác.

Một khi đã được tạo ra, dioxin sẽ tồn tại trong đất hàng chục năm. Chúng có thể xâm nhập vào các loại cây trồng lương thực và dần xâm nhập sâu hơn vào chuỗi thức ăn, mà cuối cùng là con người.

Sẽ phải mất từ 7-11 năm để các hóa chất bắt đầu phân hủy bên trong cơ thể người và động vật. Viện Khoa học Y tế Môi trường Quốc gia Mỹ cho biết các chất dioxin có liên quan tới nhiều vấn đề sức khỏe như bệnh ung thư, chậm phát triển ở trẻ em, các vấn đề về sinh sản ở người lớn.

Có lý do để lo ngại

Tại East Palestine, nhiều khả năng bồ hóng từ cột khói đen mang các chất dioxin tới những nông trại gần đó. Từ đây, chúng sẽ bám vào đất và các loại cây trồng, ông McBride cảnh báo.

"Nếu chăn thả động vật trên những cánh đồng ấy, chúng sẽ nhiễm dioxin từ đất. Dioxin sẽ xâm nhập cơ thể động vật và tích tụ trong các mô chất béo", chuyên gia Đại học Cornell nói.

Cuối cùng, các chất dioxin sẽ theo chuỗi thức ăn và xâm nhập vào cơ thể người. Quá trình tích tụ sinh học như vậy có thể khiến dioxin trong cơ thể người sống gần khu vực bị phơi nhiễm cao hơn mức độ dioxin được tìm thấy trong môi trường sau vụ tàu trật đường ray.

Các toa tàu chở hóa chất bị thiêu rụi. Ảnh: Reuters.

"Động vật không chuyển hóa và tự đào thải dioxin như với các chất hóa học khác. Dioxin tích tụ trong mỡ động vật mà con người ăn vào, chúng tích tụ qua thời gian và ảnh hưởng lâu dài tới sức khỏe", ông Schttler nói.

Các chuyên gia cảnh báo người dân East Palestine có lý do chính đáng khi lo ngại về hiểm họa dioxin từ vụ tai nạn tàu hỏa. Lượng lớn hóa chất bị đốt cháy bên trong các toa tàu có thể tạo ra lượng dioxin lớn gấp nhiều lần dioxin tồn tại trong tự nhiên.

Theo giáo sư Guengerich, nguy cơ lớn nhất từ vụ tàu trật bánh là việc hóa chất vinyl chloride được chở trên tàu sẽ rò rỉ ra môi trường, trong khi đây là nguyên nhân trực tiếp gây ung thư.

Giáo sư Maureen Lichtveld, giám đốc Đại học Pittsburgh, cũng đồng ý vinyl chloride hiện là mối đe dọa chính với sức khỏe cộng đồng.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia tiếp tục cảnh báo nhà chức trách cần sớm kiểm tra nồng độ dioxin trong đất, dù đây là quá trình phức tạp và tốn kém.

"Có những điều kiện chắc chắn phù hợp dẫn tới sự hình thành của dioxin. Từ quan điểm y tế, việc xác định nồng độ dioxin là rất quan trọng và điều này cũng giúp trấn an người dân", ông Schettler cho biết.