Ngoài 5 dự án của Bộ Công Thương thua lỗ lớn đã được Quốc hội nêu tên (gồm: nhà máy sản xuất xơ sợi Đình Vũ, dự án nhà máy bột giấy Phương Nam, dự án nhà máy gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2, nhà máy nhiên liệu sinh học Bio-Ethanol Dung Quất và nhà máy đạm Ninh Bình), mới đây, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết có thêm 7 nhà máy, dự án khác cũng đang trong tình trạng càng làm ăn càng thua lỗ.
7 nhà máy, dự án này gồm đạm Hà Bắc, đạm DAP 1 Lào Cai , DAP 2 Hải Phòng, Ethanol Bình Phước, Ethanol Phú Thọ, nhà máy đóng tàu Dung Quất, dự án liên doanh giữa đối tác mỏ Quý Sa và nhà máy gang thép Lào Cai.
Như vậy, tổng cộng Bộ Công Thương đang có 12 dự án thua lỗ, kém hiệu quả cần phải xử lý.
Đạm Hà Bắc lỗ nghìn tỷ
Nhà máy Đạm Hà Bắc hình thành từ năm 1960. Năm 2010, Công ty TNHH Một thành viên Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc (Hanichemco) triển khai dự án cải tạo, mở rộng nhà máy phân đạm Hà Bắc với tổng vốn đầu tư 568 triệu USD.
Công suất nhà máy lên 500.000 tấn urê, trong đó đầu tư một dây chuyền sản xuất mới có công suất 320.000 tấn urê, và cải tạo dây chuyền sản xuất hiện có sang sử dụng nguyên liệu than cám có công suất 180.000 tấn urê một năm.
 |
| Đạm Hà Bắc lỗ nghìn tỷ. Ảnh: Vneconomy. |
Theo báo cáo của công ty, năm 2015, khi dự án đi vào hoạt động cũng là lúc công ty lâm vào thua lỗ nặng với con số 675 tỷ đồng. Năm 2016 số lỗ dự kiến khoảng 488 tỷ đồng.
Đến năm 2019, Đạm Hà Bắc dự kiến hết lỗ luỹ kế. Tuy nhiên, trong bối cảnh giá phân đạm giảm mạnh cùng sự cạnh tranh quyết liệt, số lỗ của công ty có nguy cơ sẽ lớn hơn nhiều lần so với dự báo ban đầu.
DAP Hải Phòng đứng trước nguy cơ đóng cửa
DAP Hải Phòng thuộc Công ty cổ phần DAP - VINACHEM (MCK: DDV). Hiện, công ty này đang lâm vào tình trạng thua lỗ nặng. Theo báo cáo tài chính của DAP - VINACHEM, tính đến 30/9/2016, công ty lỗ luỹ kế 321 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu giảm xuống 1.145 tỷ đồng, giảm 24% so với thời điểm đầu năm. Nợ vay tài chính của DDV đang ở mức 817 tỷ đồng, gồm gần 682 tỷ đồng nợ vay ngắn hạn và gần 135,4 tỷ đồng nợ vay dài hạn.
Chi phí tăng cao khi lãi suất vay vốn lưu động tại ngân hàng tăng do không có nguồn trả nợ đúng hạn, khiến nhà máy gặp khó khăn trong hoạt động tài chính.
Bên cạnh đó, giá phân bón thế giới giảm sâu, ồ ạt tràn vào Việt Nam dẫn đến giá bán của công ty giảm sâu và rơi vào tình trạng thua lỗ.
Dự án Ethanol Bình Phước và Phú Thọ đắp chiếu
Nhà máy ethanol Phú Thọ và ethanol Bình Phước là 1 trong 3 dự án sản xuất ethanol nhiên nhiệu do Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) làm chủ đầu tư. Mỗi nhà máy có công suất 100 triệu lít/năm, nguồn vốn đầu tư do các cổ đông góp 30% và 70% phải đi vay ngân hàng.
Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, cả 2 nhà máy đều thua lỗ lớn.
Cụ thể, chủ đầu tư dự án Nhà máy xăng sinh học Phú Thọ là Công ty cổ phần Hoá dầu và Nhiên liệu sinh học Dầu khí (PVB) có vốn đầu tư khoảng 1.317 tỷ đồng, sau đó điều chỉnh tăng lên 2.484 tỷ đồng. Cổ đông lớn nhất của Nhà máy xăng sinh học Phú Thọ là PVOil (39,76%).
Dù đã giải ngân 1.534 tỷ đồng, song dự án đã dừng thi công từ cuối năm 2011, bỏ dở dang từ đó đến nay.
Liên doanh nhà thầu chính là Tổng công ty Xây lắp Dầu khí (PVC), thời kỳ ông Trịnh Xuân Thanh giữ chức Chủ tịch Hội đồng quản trị của PVC.
Còn dự án Nhà máy Ethanol Phú Thọ có tổng mức đầu tư khi phê duyệt là 1.317,5 tỷ đồng, giá trị gói thầu EPC hơn 59 triệu USD. Nhưng trong quá trình thực hiện, chủ đầu tư PVB và nhà thầu PVC đã điều chỉnh tăng thêm hơn 14,3 triệu USD.
Đặc biệt, dự án được khởi công sớm nhất nhưng chưa hoàn thành. Nhà thầu PVC đã dừng thi công từ tháng 11/2011, vi phạm hợp đồng PVC, gây hậu quả nghiêm trọng.
Nhà máy đóng tàu Dung Quất bên bờ phá sản
Công ty Công nghiệp tàu thuỷ Dung Quất (DQS) là đơn vị chủ quản của Nhà máy đóng tàu Dung Quất, được Tập đoàn Công nghiệp Tàu thuỷ Việt Nam - Vinashin (nay là SBIC) thành lập vào năm 2006. Thực hiện chủ trương tái cơ cấu Vinashin, từ ngày 1/7/2010, Vinashin bàn giao DQS sang PVN.
Theo báo cáo tài chính tại thời điểm chuyển giao về PVN (30/6/2010), DQS có vốn điều lệ hơn 3.758 tỷ đồng, lỗ luỹ kế 1.235 tỷ đồng và tổng khoản nợ phải trả là 7.440 tỷ đồng. DQS được đánh giá là mất cân đối về tài chính, không có khả năng thanh toán nợ.
Sau khi nhận bàn giao từ Vinashin, đến nay PVN đã chuyển cho DQS 5.095 tỷ đồng, bao gồm 1.900 tỷ đồng góp vốn điều lệ và 3.104 tỷ đồng để thanh toán nợ.
 |
| Nhà máy đóng tàu Dung Quất bên bờ phá sản. Ảnh: VOV. |
Tại thời điểm 30/6/2016, vốn điều lệ của DQS là 1.990 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu âm 1.108 tỷ đồng. Tổng các khoản nợ phải trả vẫn còn hơn 6.893 tỷ đồng, trong đó vay ngân hàng 1.227 tỷ đồng.
Công ty còn khoản lỗ luỹ kế hơn 3.674 tỷ đồng, trong đó lỗ phát sinh giai đoạn từ 1/7/2010 đến ngày 30/6/2016 là 2.439 tỷ đồng. DQS đã có lãi trở lại vào các năm 2014 - 2015, nhưng dự kiến do tình hình khó khăn, năm 2016 sẽ lại lỗ khoảng 103,7 tỷ đồng.
Hàng loạt sai phạm tại Đạm Lào Cai
Cuối năm 2014, Công ty Cổ phần DAP số 2- VINACHEM thuộc Công ty TNHH MTV Tập đoàn Hoá chất Việt Nam (Vinachem) tổ chức lễ xuất xưởng lô sản phẩm phân bón Điamôn Phốtphát (DAP) đầu tiên từ dây chuyền sản xuất DAP công suất 330.000 tấn/năm. Tuy nhiên, chỉ trong nửa đầu năm 2016, DAP Lào Cai đã lỗ 281 tỷ đồng.
Mới đây, DAP Lào Cai cũng bị Thanh tra Bộ Xây Dựng chỉ ra nhiều sai phạm. Theo kết luận thanh tra, chủ đầu tư DAP Lào Cai đã có nhiều sai sót, làm tăng tổng mức đầu tư gần 79,9 tỷ đồng.
Ban quản lý Dự án đầu tư xây dựng nhà máy DAP số 2 đã sử dụng chi phí quản lý dự án vượt hơn 25,7 tỷ đồng; nghiệm thu, thanh toán vượt hơn 1,2 triệu USD tiền thuế giá trị gia tăng mua hàng nhập khẩu tại gói thầu EPC…
Lỗ nặng trên mỏ sắt lớn thứ 2 tại Việt Nam - Quý Sa
Mỏ sắt Quý Sa có trữ lượng trên 120 triệu tấn, lớn thứ 2 của Việt Nam (sau mỏ Thạch Khê, Hà Tĩnh).
Năm 2006, Công ty TNHH Khoáng sản và luyện kim Việt - Trung (VTM) được thành lập. Đây là liên doanh giữa Tổng công ty Thép Việt Nam, Công ty Khoáng sản Lào Cai và Tập đoàn Gang thép Côn Minh (Trung Quốc), đầu tư Dự án Nhà máy gang thép Lào Cai và mỏ sắt Quý Sa, quản lý vận hành sản xuất sau khi công trình hoàn thành.
Tổng mức đầu tư cho toàn bộ dự án gần 337,52 triệu USD, trong đó, Nhà máy gang thép chiếm gần 307 triệu USD, mỏ sắt Quý Xa và hạng mục thành phần là 30 triệu USD. Nhà máy Gang thép Lào Cai giai đoạn 1 có công suất 500.000 tấn phôi thép/năm.
Sau gần một thập kỷ khai thác quặng sắt, tháng 6/2014, nhà máy gang thép Lào Cai đã chạy thử. Tuy nhiên, kể từ khi vận hành, nhà máy liên tục lỗ lớn. Theo ban lãnh đạo công ty ước tính năm 2015 lỗ 650 tỷ đồng.
